Η μητέρα μιας νεαρής γυναίκας που σκοτώθηκε στο χειρότερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην Ελλάδα κάλεσε την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) να υπερασπιστεί την υπεροχή του ευρωπαϊκού δικαίου και να παρακάμψει αυτό που περιγράφει ως το «συνταγματικό ασπίδιο» που προστατεύει τους Έλληνες υπουργούς από τη δίωξη.
Μιλώντας στο Euractiv, η Μαρία Καρυστιάνου, της οποίας η κόρη ήταν ανάμεσα στα 57 θύματα της τραγωδίας στη γραμμή Αθήνα–Θεσσαλονίκη, δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει καθήκον «να αναζητήσει την αλήθεια και να οδηγήσει στη δικαιοσύνη τους πολιτικούς που ευθύνονται για τον θάνατο 57 ανθρώπων».
Ο τότε Υπουργός Μεταφορών Κώστας Καραμανλής, οκτώ ημέρες πριν το δυστύχημα, είχε απορρίψει δημόσια τις προειδοποιήσεις για θέματα ασφάλειας. Παραιτήθηκε μετά την τραγωδία, αναλαμβάνοντας «πολιτική ευθύνη».
Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, Λάουρα Κέβεσι, είχε ήδη ξεκινήσει έρευνα για σύμβαση του 2014 σχετικά με τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων σηματοδότησης και τηλεχειρισμού της γραμμής Αθήνα–Θεσσαλονίκη–Προμαχώνας. Το έργο, χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ αλλά καθυστερημένο επί χρόνια, θα μπορούσε, όπως έχει δηλώσει, να είχε αποτρέψει τη σύγκρουση.
«Αν τα κονδύλια της ΕΕ είχαν χρησιμοποιηθεί σωστά, το παιδί μου θα ζούσε σήμερα», είπε η Καρυστιάνου.
Ωστόσο, το Άρθρο 86 του Ελληνικού Συντάγματος εμποδίζει τη δικαιοσύνη να διώξει υπουργούς χωρίς την έγκριση της Βουλής — μια διαδικασία που η κυβερνητική πλειοψηφία συχνά μπλοκάρει. Η Καρυστιάνου επιμένει ότι η Κέβεσι πρέπει να εφαρμόσει την αρχή της υπεροχής του ευρωπαϊκού δικαίου και τον Κανονισμό της EPPO (2017/1939) για να παρακάμψει την εθνική ασυλία.
«Διαθέτει όλα τα νομικά εργαλεία, αλλά δεν τα χρησιμοποιεί», σημείωσε. «Αυτό υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών — δεν μπορούν να αποδεχθούν ότι οι ίδιοι οι πολιτικοί αποφασίζουν αν είναι ένοχοι ή αθώοι».
Σε εκδήλωση στις Βρυξέλλες, ο ευρωβουλευτής και καθηγητής ευρωπαϊκού δικαίου Νικόλας Φαραντούρης χαρακτήρισε το Άρθρο 86 «ασπίδα ατιμωρησίας», τονίζοντας ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο πρέπει να υπερισχύει κάθε εθνικής συνταγματικής διάταξης που εμποδίζει τη δικαιοσύνη. «Διαφορετικά, δημιουργούμε μια μαύρη τρύπα στο κράτος δικαίου της Ευρώπης», προειδοποίησε.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία απάντησε με προσοχή:
«Η αρμόδια αρχή για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού δικαίου είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και το μόνο θεσμικό όργανο που μπορεί να το ερμηνεύσει είναι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ωστόσο, εκπρόσωπος της EPPO επιβεβαίωσε ότι η Κέβεσι απέστειλε επιστολή στον τότε Επίτροπο Δικαιοσύνης Ντιντιέ Ρέντερς τον Ιανουάριο του 2024, ζητώντας από την Επιτροπή να παρέμβει κατά του καθεστώτος ασυλίας της Ελλάδας. Ο Ρέντερς απάντησε ένα μήνα αργότερα, αλλά δεν έλαβε καμία περαιτέρω ενέργεια.
«Τι εμποδίζει την Επιτροπή να δράσει αποφασιστικά; Υπάρχουν άραγε ιδιαίτεροι δεσμοί με την ελληνική κυβέρνηση που εξηγούν την αδράνειά της;» διερωτήθηκε.
Η υπόθεση αναδεικνύει πλέον ένα από τα πιο ευαίσθητα διλήμματα κράτους δικαίου της Ευρώπης: αν μπορεί η ευρωπαϊκή δικαιοσύνη να λογοδοτήσει πολιτικούς όταν τα εθνικά συντάγματα ορθώνουν εμπόδια.
