Εντός καταιγισμού πολιτικών εξελίξεων, που αφορούν κυρίως τη συνταγματική αναθεώρηση αλλά και την έντονη σκανδαλολογία, η κυβέρνηση «τρέχει» παράλληλα και το ζήτημα της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού, που μπορεί, αν εφαρμοστεί, να προσδώσει ξεχωριστό ενδιαφέρον στην επόμενη εκλογική διαδικασία.
Χαρακτηριστικό είναι πως ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών κ. Αλέξης Χαρίτσης έδωσε εντολή να επισπευσθεί η διαδικασία της αρμόδιας επιτροπής, ώστε η σχετική ρύθμιση να κατατεθεί ακόμη και στην τρέχουσα κοινοβουλευτική περίοδο και σε κάθε περίπτωση πριν από την εκπνοή του προβλεπόμενου πενταμήνου. Tα βασικά θέματα που έχουν τεθεί στη «διαβούλευση» της αρμόδιας επιτροπής, στην οποία προεδρεύει ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών κ. Κώστας Πουλάκης και περιμένουν απαντήσεις, είναι τρία, σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή».
Πρώτον, το ποιοι θα ψηφίζουν. Η απάντηση εδώ φαίνεται πως είναι η προφανής. Δικαίωμα ψήφου θα έχουν όσοι είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Υπάρχει ωστόσο μία «κρυ-φή» παράμετρος, που είναι αρκετά «δύσκολη» και μπορεί να αλλάξει ακόμα και ολόκληρο το εκλογικό σώμα. Αφορά τους πολίτες άλλης χώρας, που είναι ελληνικής καταγωγής, τρίτης ή και τέταρτης γενιάς και μπορούν να αποκτήσουν ελληνική ιθαγένεια, μέσω του προξενείου. Η διαδικασία προφανώς και δεν είναι εύκολη και είναι αβέβαιο πόσοι θα την ακολουθούσαν, αλλά ακριβώς λόγω αυτής της αβεβαιότητας δυνητικά θα μπορούσε να αλλάξει ο «εκλογικός χάρτης», καθώς θα προσετίθετο ένα «άγνωστο εκλογικό σώμα».
Δεύτερον, είναι το πώς θα ψηφίζουν. Εδώ εξετάζονται τρία ενδεχόμενα. Μία περίπτωση είναι η επιστολική ψήφος. Αλλη είναι η αυτοπρόσωπη παρουσία στο προξενείο και τελευταία η ηλεκτρονική ψηφοφορία.
Tο πιο «απαιτητικό» θέμα
Το τρίτο και μακράν πιο «απαιτητικό» θέμα, είναι το ζήτημα ποιους θα εκλέγουν οι Ελληνες του εξωτερικού. Τα ενδεχόμενα που εξετάζονται εδώ είναι τέσσερα. Το πρώτο και πιο «απλό» είναι να επιλέγουν τους υποψήφιους βουλευτές του νομού που είναι εγγεγραμμένοι. Επί παραδείγματι, κάποιος που ζει στο Σικάγο και κατάγεται από την Αρκαδία, να επιλέγει βουλευτή Αρκαδίας, όπως ακριβώς και οι εν Ελλάδι ψηφοφόροι. Το δεύτερο σενάριο προβλέπει το κάθε κόμμα να έχει στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του έναν ομογενή, ο οποίος θα λειτουργεί ως «μαγνήτης» για τους ψηφοφόρους. Το τρίτο σενάριο που εξετάζεται είναι να ψηφίζουν μόνο κόμματα. Στη δεύτερη και την τρίτη περίπτωση υπάρχει, ωστόσο, ο «κίνδυνος» αλλαγής των εκ-λογικών συσχετισμών από το εξωτερικό. Και αυτό καθώς αν η διαφορά των δύο πρώτων κομμάτων είναι πολύ μικρή –παράδειγμα, οι εκλογές του 2000– η ενσωμάτωση της ψήφου των ομογενών δυνητικά θα μπορούσε να ανατρέψει το αποτέλεσμα εντός Ελλάδος. Εξ ου και εξετάζεται ένα τέταρτο σενάριο, το οποίο προβλέπει να ψηφίζουν οι ομογενείς δικούς τους βουλευτές.
Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε, για παράδειγμα, να υπάρχουν δύο υποψήφιοι από την Ευρώπη, δύο από την Αμερική και ένας από την Αυστραλία, και τελικά πέντε από τις 300 θέσεις της εθνικής αντιπροσωπείας να καταλαμβάνονται από «βουλευτές ομογένειας». Τα ανωτέρω που αποτελούν σημεία της εν εξελίξει συζήτησης, έχουν «γεννήσει» πολλούς προβληματισμούς. Για παράδειγμα, κατά πόσο είναι δόκιμο οι ομογενείς να μπορούν να παρεμβαίνουν μέσω της ψήφου τους και τελικά των εκπροσώπων τους, σε νομοσχέδια της Ελλάδας, όταν δεν ζουν στη χώρα και δεν γνωρίζουν τα προβλήματά της. Μεταξύ των υπό συζήτηση λύσεων είναι οι πιθανοί «βουλευτές ομογένειας» να έχουν λόγο για όλα τα θέματα, αλλά δικαιώματα ψήφου μόνο για όσα ζητήματα αφορούν την ομογένεια. Υπάρχουν ωστόσο «γκρίζα σημεία» και σε συνταγματικό επίπεδο. Το παρόν Σύνταγμα και συγκεκριμένα το άρθρο 51, που αφορά την εκλογή βουλευτών και το εκλογικό δικαίωμα, δεν προβλέπουν «βουλευτές ομογένειας», κάτι που σύμφωνα με εμπειρογνώμονες μπορεί να ισχύσει μόνο κατόπιν αναθεώρησης του Συντάγματος.
Έμπειροι ωστόσο, συνταγματολόγοι ανέφεραν στην εφημερίδα πως ταυτόχρονα δεν το αποκλείει. Οι επικείμενες ρυθμίσεις μπορεί να ισχύσουν από τις επόμενες εθνικές εκλογές εφόσον ψηφιστούν από 200 βουλευτές, όπως ρητώς προβλέπει το Σύνταγμα «για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια».
