Πώς η συζήτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ με τίμημα την παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία ακυρώνει την πολυδιαφημισμένη «κληρονομιά του Βίλνιους»
Ενα μήνα και κάτι μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, όπου η Ουκρανία απέτυχε να λάβει σαφή δήλωση ότι θα γίνει μέλος της συμμαχίας μόλις τελειώσει ο πόλεμος, αξιωματούχος του ΝΑΤΟ άνοιξε, την Τρίτη, τη συζήτηση για το μεταπολεμικό καθεστώς της χώρας προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις εκατέρωθεν.
Ο Στίαν Γένσεν προσωπάρχης του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ εξέφρασε την αμφιλεγόμενη άποψη ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ με αντάλλαγμα την παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία, γεγονός που θα έφερνε παράλληλα το τέλος του πολέμου, σύμφωνα με τον ίδιο.
Μιλώντας σε πάνελ στη Νορβηγία για το μέλλον της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ μαζί με καθηγητές πανεπιστημίου και ειδικούς, ο Γένσεν είπε μεταξύ άλλων: «Μία λύση θα μπορούσε να είναι να παραχωρήσει η Ουκρανία εδάφη και να λάβει ως αντάλλαγμα την ιδιότητα του μέλους του ΝΑΤΟ. Δεν λέω ότι αυτό πρέπει να συμβεί. Αλλά μπορεί να είναι πιθανή λύση».
Ερωτηθείς από τη νορβηγική εφημερίδα VG αν αυτή είναι άποψη του ΝΑΤΟ, ο Γένσεν επεσήμανε ότι η συζήτηση για το μεταπολεμικό καθεστώς βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και ότι το ζήτημα της παραχώρησης εδαφών στη Ρωσία έχει τεθεί ήδη από άλλους.
Ο στενότερος συνεργάτης του Στόλτενμπεργκ υποστήριξε ότι «πρέπει να γίνουν σκέψεις» για την κατάσταση ασφαλείας στην Ουκρανία μετά το τέλος του πολέμου.
«Ηττα της δημοκρατίας»
Η αντίδραση του Κιέβου στη δήλωση του Γένσεν ήταν άμεση και οργισμένη. Ο σύμβουλος του Β. Ζελένσκι, Μιχαήλο Ποντόλιακ τη χαρακτήρισε «γελοία», κάνοντας λόγο για «ήττα της δημοκρατίας».
«Ανταλλαγή εδαφών για την ένταξη στην ομπρέλα του ΝΑΤΟ; Είναι γελοίο. Αυτό σημαίνει ότι σκοπίμως επιλέγουμε την ήττα της δημοκρατίας, ενθαρρύνουμε ένα παγκόσμιο εγκληματία, διατηρούμε το ρωσικό καθεστώς, καταστρέφουμε το διεθνές δίκαιο και μεταβιβάζουμε τον πόλεμο σε άλλες γενιές… Προφανώς, αν ο Πούτιν δεν υποστεί συντριπτική ήττα, αν δεν αλλάξει το πολιτικό καθεστώς στη Ρωσία και αν οι εγκληματίες πολέμου δεν τιμωρηθούν, ‘θα ανοίξει’ η όρεξη της Ρωσίας για περισσότερα. Οι προσπάθειες διατήρησης της παγκόσμιας τάξης και η εγκαθίδρυση μιας ‘κακής ειρήνης’ μέσω, ας είμαστε ειλικρινείς, του θριάμβου του Πούτιν δεν θα φέρουν ειρήνευση αλλά ατίμωση και πόλεμο. Αυτό ισχύει για κάθε μορφή μιας νέας «διαίρεσης της Ευρώπης»: ακόμα και υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ. Τότε γιατί προτείνεται το σενάριο του παγώματος, που τόσο επιθυμεί η Ρωσία, αντί της ταχείας προμήθειας όπλων; Οι δολοφόνοι δεν πρέπει να ενθαρρύνονται με επιείκεια», δήλωσε ο Ποντόλιακ στην πλατφόρμα X.
Μεντβέντεφ: «Θα πρέπει να εγκαταλείψουν και το Κίεβο»
Άμεση και σκληρή ήταν η αντίδραση και της Ρωσίας με τον αντιπρόεδρο του Συμβουλίου Ασφαλείας της χώρας Ντμίτρι Μεντβέντεφ να τονίζει στο κανάλι του στο Telegram, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο Tass, ότι αν η Ουκρανία συμφωνήσει να παραχωρήσει εδάφη για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, τότε θα πρέπει να εγκαταλείψει ακόμη και το Κίεβο.
«Γιατί; Η ιδέα είναι περίεργη. Το μόνο ερώτημα είναι ότι όλα τα υποτιθέμενα ‘δικά τους’ εδάφη είναι εξαιρετικά αμφισβητήσιμα. Για να εισέλθουν στο ΝΑΤΟ, οι αρχές του Κιέβου θα πρέπει να εγκαταλείψουν ακόμη και το ίδιο το Κίεβο, την πρωτεύουσα της Αρχαίας Ρωσίας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
«Λοιπόν, τότε θα έπρεπε να μεταφέρουν την πρωτεύουσα στη Λβιβ. Εάν, φυσικά, οι Πολωνοί συμφωνήσουν», συμπλήρωσε ο ίδιος.
«Προτεραιότητα η επικράτηση στο πεδίο»
Την ίδια ώρα, ο Γενς Στόλτενμπεργκ αποφεύγει τις ερωτήσεις σχετικά με το τι πρέπει να κάνει η Ουκρανία για να τερματίσει τον πόλεμο.
Ο ίδιος έχει επισημάνει ότι προτεραιότητα είναι να επικρατήσει η Ουκρανία στον πόλεμο, καθώς τότε θα είναι δεδομένη η ένταξή της στη συμμαχία και η ασφάλεια που θα της παρέχει το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ.
Η «κληρονομιά» του Βίλνιους
Σημειώνεται ότι ο πρόεδρος Β. Ζελένσκι έφυγε από τη Λιθουανία χωρίς «τρόπαιο», παρόλο που επί εβδομάδες, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι πίεζαν τους ομολόγους τους στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη να προσφέρουν χρονοδιάγραμμα και σαφή πορεία προς την ένταξη.
Το ανακοινωθέν των συμμάχων που κυκλοφόρησε υπολειπόταν ως προς αυτό, δηλώνοντας αντ’ αυτού ότι «θα είμαστε σε θέση να απευθύνουμε πρόσκληση στην Ουκρανία όταν οι σύμμαχοι συμφωνήσουν και πληρούνται οι προϋποθέσεις».
Αυτή η γραμμή προκάλεσε βαθιά απογοήτευση στο Κίεβο, καθώς οι ΗΠΑ και η Γερμανία αντιστέκονταν στην πίεση να προσφέρουν στην Ουκρανία συγκεκριμένες δεσμεύσεις.
Ο Ζελένσκι δεν έκρυψε τον εκνευρισμό του σε tweet όπου χαρακτήρισε το σχέδιο του κειμένου της απόφασης «πρωτοφανές και παράλογο».
Δεσμεύσεις για την ασφάλεια
Ωστόσο, το πακέτο μέτρων που συμφώνησαν οι ηγέτες του ΝΑΤΟ για την Ουκρανία περιλαμβάνει πολυετές πρόγραμμα που αποσκοπεί στο να βοηθηθούν οι δυνάμεις του Κιέβου να υιοθετήσουν τα δυτικά πρότυπα.
Επιπλέον, προβλέπεται η δημιουργία νέου Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ουκρανίας, ενώ εγκαταλείφθηκε το λεγόμενο Σχέδιο Δράσης Μέλους (MAP), το οποίο αφορά σε μία πορεία μεταρρυθμίσεων πριν από την ένταξη.
Σε μία χειρονομία που είχε ως βασικό στόχο να υπογραμμίσει την υποστήριξη των δυτικών κυβερνήσεων στην ουκρανική υπόθεση, οι ηγέτες της G7 εξέδωσαν παράλληλα δήλωση που αφορά στις μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις για την ασφάλεια της Ουκρανίας.
Πιο συγκεκριμένα, προβλέπονται διμερείς συμφωνίες για την παροχή βοήθειας σε θέματα ασφάλειας, εκπαίδευσης και άλλης υποστήριξης.
Το Κρεμλίνο αντέδρασε, κάνοντας λόγο για «λάθος» της G7 που «μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο».
«Δεν θα ανταλλάξουμε εδάφη με καθεστώς»
Ο Ζελένσκι, ο οποίος βρισκόταν στο Βίλνιους για να συμμετάσχει στην πρώτη συνεδρίαση του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ουκρανίας, έριξε τους τόνους στις επίσημες δηλώσεις του προς τους εκπροσώπους του Τύπου, εκφράζοντας τις ευχαριστίες του για την απόφαση να αποσυρθεί η απαίτηση του ΜΑΡ, καθώς και την ευγνωμοσύνη τους προς τους συμμάχους, επαινώντας παράλληλα τις δεσμεύσεις της G7.
Ερωτηθείς σχετικά με τους φόβους στο Κίεβο ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, ήταν σταθερός ως προς το ότι κάτι τέτοιο δεν θα ήταν αποδεκτό.
«Είμαι βέβαιος ότι δεν θα υπάρξει προδοσία από τον [Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο] Μπάιντεν ή τον [Γερμανό Καγκελάριο Όλαφ] Σολτς», είχε δηλώσει ο Ζελένσκι, «αλλά και πάλι πρέπει να πω ότι δεν θα ανταλλάξουμε ποτέ κανένα καθεστώς για κανένα από τα εδάφη μας – ακόμη και αν πρόκειται για ένα χωριό με πληθυσμό ενός και μόνο ηλικιωμένου».
Από την πλευρά του, ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, απευθυνόμενος σε πλήθος κόσμου στο Βίλνιους, επανέλαβε τη δέσμευση της Δύσης προς την Ουκρανία βεβαιώνοντας πως αυτή η δέσμευση «δεν θα εξασθενήσει».
Με πληροφορίες από Reuters
