Οι πρόσφατες αμερικανικές αεροπορικές επιθέσεις κατά ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, που πραγματοποιήθηκαν μετά την επιστροφή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο, προκάλεσαν παγκόσμια κατακραυγή και στρατηγική αβεβαιότητα. Η Αμερικανική επίθεση κατά του Ιράν: Στρατηγική και γεωπολιτική αποτυχία
Πολλοί ειδικοί την αποκαλούν μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές και δημοσίων σχέσεων αποτυχίες στην πρόσφατη αμερικανική ιστορία.
Παρά τη φανφάρα και τους ισχυρισμούς για επιχειρησιακή επιτυχία, οι δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης, οι αναλύσεις των ειδικών και οι γεωπολιτικές αντιδράσεις σκιαγραφούν μια απογοητευτική εικόνα: η πυρηνική υποδομή του Ιράν παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανέπαφη, οι προσπάθειες εμπλουτισμού επιταχύνονται και οι γεωπολιτικές συμμαχίες του ενισχύονται. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται πλέον σε όλο και μεγαλύτερη απομόνωση, εμπλεκόμενες σε έναν άλλο σύγκρουση στη Μέση Ανατολή και αντιμετωπίζοντας αντιδράσεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Η επίθεση και ο περιορισμένος αντίκτυπός της
Οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν έξι βόμβες GBU-57 «bunker buster», που μεταφέρθηκαν από βομβαρδιστικά αεροσκάφη B-2, για να χτυπήσουν τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της βαριά οχυρωμένης πυρηνικής εγκατάστασης Fordow, που βρίσκεται βαθιά μέσα στα βουνά Zagros του Ιράν. Ενώ η GBU-57 έχει σχεδιαστεί για να διαπερνά έως και 60 μέτρα οπλισμένου σκυροδέματος, η Fordow φέρεται να είναι θαμμένη σε βάθος 80 έως 90 μέτρων, τοποθετώντας την εγκατάσταση πολύ πέρα από τη μέγιστη καταστροφική ικανότητα της βόμβας.
Εικόνες και αναλύσεις πριν και μετά την επίθεση δείχνουν κάποια ζημιά στις δομές εξαερισμού και πιθανώς σε μια αίθουσα υποστήριξης, αλλά όχι στην κύρια αίθουσα εμπλουτισμού ουρανίου. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι, στην καλύτερη περίπτωση, η επίθεση έχει απλώς θέσει προσωρινά εκτός λειτουργίας ορισμένα εξαρτήματα. Ακόμη και Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν παραδεχτεί ιδιωτικά ότι δεν προκλήθηκε καμία κρίσιμη ζημιά.
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν: Αλώβητο και σε επιτάχυνση
Η επίθεση, αντί να σταματήσει τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, φαίνεται να είχε το αντίθετο αποτέλεσμα.
Οι προσπάθειες εμπλουτισμού εντείνονται. Η ξένη πυρηνική υποστήριξη αυξάνεται, με αναφορές ότι πολλές χώρες είναι έτοιμες να βοηθήσουν ή ακόμη και να προμηθεύσουν το Ιράν με πυρηνικές κεφαλές. Το ιρανικό καθεστώς, αντί να αποδυναμωθεί, έχει δει ένα φαινόμενο συσπείρωσης γύρω από τη σημαία, προσελκύοντας υποστήριξη ακόμη και από πολίτες που προηγουμένως ήταν αδιάφοροι ή διαφωνούσαν.
Η πολιτική ελίτ στην Τεχεράνη, με επικεφαλής τον Αγιατολάχ, έχει αναδειχθεί ισχυρότερη, πιο ενωμένη και πιο τολμηρή.
Μια γεωπολιτική αποτυχία
Η επίθεση ανέτρεψε την παγκόσμια αντίληψη.
Το Ισραήλ δέχεται άμεσες επιθέσεις, με πυραύλους να χτυπούν πόλεις και τον πανικό να κυριεύει τον πληθυσμό. Οι ΗΠΑ είναι τώρα μπλεγμένες σε μια σύγκρουση που δεν μπορούν ούτε να κλιμακώσουν αποτελεσματικά ούτε να αποσυρθούν χωρίς να χάσουν την αξιοπιστία τους. Ο Τραμπ, που κάποτε χαιρετιζόταν από ορισμένους ως «πρόεδρος της ειρήνης», θεωρείται τώρα ότι έσυρε τις ΗΠΑ σε έναν άλλο πόλεμο.
Στα μάτια του μεγαλύτερου μέρους της διεθνούς κοινότητας — συμπεριλαμβανομένων των παραδοσιακών συμμάχων — οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πλέον ο επιτιθέμενος.
Χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Βόρεια Κορέα έχουν συσπειρωθεί πίσω από το Ιράν, καταδικάζοντας την ενέργεια των ΗΠΑ και προσφέροντας διάφορες μορφές στρατηγικής υποστήριξης.
Το ενεργειακό ντόμινο: ο Στενός του Ορμούζ σε κίνδυνο
Εάν το Ιράν επιλέξει να ανταποδώσει οικονομικά κλείνοντας τον Στενό του Ορμούζ, οι συνέπειες για τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας θα είναι καταστροφικές.
Οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευθούν στα 130 ή ακόμα και στα 300 δολάρια το βαρέλι. Ακόμα και χωρίς πλήρη κλείσιμο, στοχευμένες επιθέσεις σε εγκαταστάσεις συμμάχων των ΗΠΑ — όπως τα πεδία Leviathan και Karish του Ισραήλ — θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση των τιμών κατά 10-15 δολάρια επιπλέον. Οι εγκαταστάσεις διύλισης ή οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν θεωρούνται πλέον νέα σημεία πίεσης που θα μπορούσαν να προκαλέσουν παγκόσμια κρίση εφοδιασμού.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν θα αναγκαστεί πιθανώς να επιδιώξει μια ταχεία αποκλιμάκωση της έντασης, προκειμένου να σταθεροποιήσει τις αγορές και να αποτρέψει τις εσωτερικές πολιτικές επιπτώσεις.
Δημόσιες και πολιτικές επιπτώσεις
Η εγχώρια αντίδραση των ΗΠΑ δεν είναι λιγότερο σοβαρή. Η βάση του Τραμπ — η οποία είχε επικροτήσει την αρχική μη παρεμβατική στάση του — είναι διχασμένη. Πολλοί θεωρούν πλέον την επίθεση ως προδοσία των προεκλογικών υποσχέσεων για ειρήνη, ευημερία και αποχώρηση από τους ξένους πολέμους.
Ένας απογοητευμένος πρώην υποστηρικτής έγραψε: «Κάποτε υποστήριζα τον Τραμπ και ήλπιζα για ειρήνη. Τώρα όμως έχω χάσει κάθε ελπίδα σε αυτόν».
Οι επικριτές επισημαίνουν επίσης τις ευρύτερες επιπτώσεις.
Ο κόσμος γνωρίζει πλέον ποιον εξυπηρετεί αυτός ο πόλεμος — και δεν είναι τα αμερικανικά συμφέροντα. Οι ΗΠΑ ενήργησαν χωρίς πρόκληση από το Ιράν, τροφοδοτώντας τις ερμηνείες ότι αυτός ήταν ένας πόλεμος που διεξήχθη για το Ισραήλ, όχι για την αμερικανική ασφάλεια. Η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ φέρεται να είπε: «Αυτό δεν μπορεί να συγκριθεί με την Ουκρανία», ενισχύοντας την άποψη ότι οι ΗΠΑ ενήργησαν επιθετικά, ενώ άλλες παγκόσμιες δυνάμεις εμπλέκονται σε αυτό που θεωρούν αμυντικούς πολέμους.
Τι θα γίνει τώρα;
Το Ιράν έχει το πλεονέκτημα. Μπορεί να κλείσει το Στενό του Ορμούζ, προκαλώντας οικονομικό σοκ. Μπορεί να στοχεύσει αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις σε ολόκληρη την περιοχή. Ή μπορεί να επιταχύνει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του, βασιζόμενο στη διεθνή υποστήριξη.
Εν τω μεταξύ, η αξιοπιστία των ΗΠΑ έχει αποδυναμωθεί. Ακόμη και με προηγμένο οπλισμό, δεν κατάφερε να προκαλέσει αποφασιστική ζημιά. Ακόμη χειρότερα, ενίσχυσε τη νομιμότητα και την ενότητα ενός εχθρικού καθεστώτος.
