Σύμφωνα με τον David Betz, Καθηγητή Πολέμου στον Σύγχρονο Κόσμο στο King’s College του Λονδίνου, πολλές από τις προϋποθέσεις για την εκδήλωση εμφυλίου πολέμου υπάρχουν ήδη στη σημερινή Βρετανία.
Χρησιμοποιώντας ακαδημαϊκές μελέτες για την κοινωνική συνοχή, τη θεωρία αιτιών εμφυλίων συγκρούσεων και δημοσκοπήσεις κοινωνικών στάσεων, υποστηρίζει ότι πληρούνται τα εξής: υπέρμετρη εξουσιαστική παρέμβαση των ελίτ, φατριαστική πόλωση, κατάρρευση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς, οικονομικές πιέσεις, καθώς και η αντίληψη ότι ο πληθυσμός της πλειοψηφίας – σε μια κάποτε ομοιογενή κοινωνία – υποβαθμίζεται.
Οι τρέχουσες εξελίξεις, προσθέτει, δείχνουν ότι αναπτύσσεται μια σύγκρουση μεταξύ ριζοσπαστικοποιημένων ομάδων εντός της μουσουλμανικής κοινότητας και μιας αναδυόμενης εθνικιστικής, λευκής, «ντόπιας» φράξιας. Ο καθηγητής Betz υποστηρίζει – με βάση το μαοϊκό μοντέλο που διακρίνει τρεις φάσεις εξέγερσης – ότι οι λευκοί εθνικιστές βρίσκονται στη φάση 1, τη λεγόμενη αμυντική φάση, όπου η ομάδα αρχίζει να οργανώνεται, να διαδίδει προπαγάνδα και να χτίζει μια συνειδητοποιημένη κοινότητα οπαδών.
Οι ισλαμιστές, αντίθετα, βρίσκονται στη φάση 2 – όταν οι επιθέσεις λαμβάνουν χώρα σε ημιτακτική βάση, ένα στρατιωτικό δίκτυο αναπτύσσεται, αλλά δεν είναι ακόμη αρκετά ισχυροί ώστε να αμφισβητήσουν το κρατικό μονοπώλιο της βίας. Ο καθηγητής Betz εκτιμά ότι, λόγω της έλλειψης σαφών γεωγραφικών διαχωρισμών μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, η Βρετανία είναι απίθανο να φτάσει στη φάση 3 – την επιθετική φάση, όπου οι επαναστατικές δυνάμεις είναι ικανές να αντιμετωπίσουν άμεσα τις κρατικές αρχές.
Η θεωρία αυτή είναι σοκαριστική, ανησυχητική — και πειστική.
Οι παραπάνω προϋποθέσεις πράγματι υφίστανται στη σημερινή Βρετανία.
Υπάρχει, για παράδειγμα, κατάρρευση της εμπιστοσύνης του κοινού προς το κράτος. Η 41η Έκθεση της Βρετανικής Έρευνας Κοινωνικών Στάσεων (BSA), που δημοσιεύθηκε στις 12 Ιουνίου 2024, κατέληξε στο εξής: «Η εμπιστοσύνη των πολιτών στις κυβερνήσεις και στους πολιτικούς, καθώς και στο σύστημα διακυβέρνησης, είναι σήμερα στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 50 ετών, αν όχι χαμηλότερο». Το 45% των ερωτηθέντων «σχεδόν ποτέ» δεν εμπιστεύεται καμία κυβέρνηση (αύξηση 22 μονάδων από το 2020), ενώ το 58% δηλώνει ότι «σχεδόν ποτέ» δεν εμπιστεύεται τους πολιτικούς να λένε την αλήθεια σε κρίσιμες καταστάσεις – αύξηση 19 μονάδων από το 2020. Επιπλέον, το 79% των πολιτών θεωρεί ότι το πολιτικό σύστημα της χώρας θα μπορούσε να βελτιωθεί «αρκετά» ή «σε μεγάλο βαθμό», επαναλαμβάνοντας ρεκόρ που καταγράφηκαν στην κορύφωση της κρίσης του Brexit το 2019.
Ο καθηγητής John Curtice του National Centre for Social Research – το οποίο διεξήγαγε την έρευνα – δήλωσε: «Η κυβέρνηση θα πρέπει να απαντήσει στις ανησυχίες ενός κοινού που αμφιβάλλει όσο ποτέ για την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα του συστήματος διακυβέρνησης». Η προειδοποίηση είναι σαφής: η εμπιστοσύνη καταρρέει – όχι μόνο στις κυβερνήσεις, αλλά και στο ίδιο το σύστημα που άλλοτε προβάλαμε ως πρότυπο παγκοσμίως. Η απώλεια αυτής της εμπιστοσύνης απειλεί να διαρρήξει το ήδη εύθραυστο κοινωνικό συμβόλαιο. Η εμπιστοσύνη στο κράτος λειτουργεί ως «υπερ-κόλλα» που συγκρατεί τις πολυπολιτισμικές κοινωνίες· χωρίς αυτήν, οι ομάδες διαχωρίζονται, αποσύρονται σε απομονωμένες κοινότητες και τροφοδοτούνται από καχυποψία και εχθρότητα.
Αν και η έκθεση BSA αφήνει περιθώριο για ανάκαμψη της εμπιστοσύνης – όπως συνέβη το 2020 μετά τη νίκη Johnson – τα σημάδια είναι απογοητευτικά. Η ελπίδα διαλύθηκε από νέες εκδηλώσεις αυταρχισμού της ελίτ, καθώς ο Boris Johnson αύξησε την μετανάστευση ενάντια στη βούληση του εκλογικού σώματος. Η λεγόμενη «Johnson-wave» αποδείχθηκε το τελικό πλήγμα για έναν πληθυσμό εξαντλημένο από ψεύτικες υποσχέσεις.
Η εμπιστοσύνη έχει διαβρωθεί από την αλαζονεία των ελίτ – και αυτή συνεχίζεται. Οι πολιτικές ελίτ όχι μόνο επιβάλλουν μαζική μετανάστευση, αλλά προωθούν ενεργά πολιτικές κατά της λευκής πλειοψηφίας. Για παράδειγμα, έκθεση του 2023 αποκάλυψε ότι η RAF διέπραξε παράνομη διάκριση κατά λευκών ανδρών με σκοπό την ενίσχυση της «ποικιλομορφίας». Η Αστυνομία του West Yorkshire σταμάτησε προσωρινά να προσλαμβάνει λευκούς Βρετανούς. Το NHS παρακάμπτει λευκούς υποψηφίους σε συνεντεύξεις, εφαρμόζοντας την «Rooney Rule», η οποία απαιτεί τη συμμετοχή εθνοτικών μειονοτήτων σε σύντομα καταλόγους.
Παράλληλα, η διπλή αντιμετώπιση από την αστυνομία προκαλεί αγανάκτηση: Η σκληρή καταστολή των ταραχοποιών του Southport – όλοι λευκοί – συγκρίνεται με την ήπια αντίδραση απέναντι στους Ρομά στο Harehills. O Sir Keir Starmer γονάτισε μετά τις ταραχές του BLM, ενώ πίεσε τους δικαστές να επιβάλουν ποινές φυλάκισης σε μητέρες για αναρτήσεις στο διαδίκτυο.
Οι οδηγίες της Εθνικής Ένωσης Αρχηγών Αστυνομίας και της College of Policing ζητούν «ισότητα στα αποτελέσματα αστυνόμευσης» και υποστηρίζουν ότι «δεν πρέπει όλοι να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο». Δηλαδή, απορρίπτεται η ουδετερότητα του νόμου υπέρ φυλετικής μεταχείρισης. Καθόλου περίεργο που η αστυνομία επιτίθεται σε λευκούς φιλάθλους που προστατεύουν το Κενοτάφιο, ενώ ανέχεται βανδαλισμούς από ισλαμιστές. Ή που επιτρέπει συμμορίες Μουσουλμάνων να δρουν ανεξέλεγκτα στο Μπέρμιγχαμ, ενώ κινητοποιεί ειδικές μονάδες εναντίον λευκών διαδηλωτών.
Ο λευκός, ντόπιος πληθυσμός βρίσκεται στο στόχαστρο ενός προγράμματος «υποβιβασμού» με εντολή των ελίτ – μια συνθήκη που ο καθηγητής Betz θεωρεί ως βασική προϋπόθεση για εμφύλιο πόλεμο.
Η αντίδραση των υποβαθμισμένων είναι αναμενόμενη.
Η Βρετανία βιώνει ήδη φατριακή πόλωση. Το 2023, εξελέγησαν τέσσερις ανεξάρτητοι βουλευτές με βασική ατζέντα τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς. Σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, περίπου 40.000 ισλαμιστές βρίσκονται στη λίστα τρομοκρατών. Στο Μπέρμιγχαμ, μουσουλμάνοι και Ινδουιστές συγκρούστηκαν στους δρόμους· στο Λονδίνο, το ίδιο συνέβη μεταξύ Ερυθραίων και Αιθιόπων.
Αν προστεθούν οι οικονομικές πιέσεις – στασιμότητα από το 2008, κρίση στέγασης, υπερφορολόγηση, ιδιωτικά και δημόσια χρέη και διαλυμένες δημόσιες υπηρεσίες – τότε ένα εκρηκτικό μείγμα απειλεί να τινάξει τη χώρα στον αέρα.
Ο καθηγητής Betz έχει δίκιο. Οι προϋποθέσεις για εμφύλιο πόλεμο υπάρχουν. Χρόνια ελιτισμού οδήγησαν σε αγανάκτηση και βαθιά κρίση εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα και τους θεσμούς, ενώ οι πόλοι της κοινωνίας – μετανάστες και πλειοψηφία – βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο μιας καταιγίδας.
Οι ελίτ πρέπει να ξυπνήσουν πριν να είναι πολύ αργά.
Ο Joe Baron είναι ψευδώνυμο καθηγητή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Substack του.
