H 20η ΜΑΙΟΥ 1941 ανέτειλε στην Κρήτη σαν λαμπρή εαρινή ημέρα. Αλλά έδυσε βυθισμένη στις φλόγες και την καταστροφή.
Στις 6:30 οι σταθμοί επιτηρήσεως αέρος ανέφεραν την προσέγγιση πλήθους αεροσκαφών. Το σχέδιο “Ερμής” έμπαινε σε ενέργεια με όλη τη βιαιότητά του. Kαι το προοίμιό του ήταν η φοβερή, συγκεντρωτική επίθεσις που εξαπέλυσε ο Ριχτχόφεν κατά της περιοχής Χανίων-Μάλεμε. Ήταν ο πρώτος στόχος και έπρεπε να ανοίξει ο δρόμος για να επιπέσει αμέσως ο “Κομήτης”.
Ο γερμανικός βομβαρδισμός το πρωί εκείνο ξεπερνούσε κάθε προηγούμενο. Τα αλλεπάλληλα κύματα των βομβαρδιστικών και μαχητικών βάλλαν εναντίον κάθε αμυντικής εγκαταστάσεως. Κατακλύζαν τα Χανιά με όγκους πυρός και χτυπούσαν κάθε κινούμενο έμψυχο ή άψυχο στους δρόμους και στα χωράφια, δίχως να εξαιρούνται τα βόδια και τα πρόβατα. Ενώ όμως οι πίδακες των τελευταίων εκρήξεων από βόμβες των 1.000 κιλών τιναζόντουσαν στον αέρα, πριν πάρουν ανάσα οι στρατιωτικοί και οι πολίτες, αντίκρυσαν ένα πρωτοφανές, συγκλονιστικό και φοβερό θέαμα:
Αεροπλάνα “Γιούγκερς 22” ρυμουλκούσαν από 2-3 ανεμοπλάνα το καθένα που καταφθάναν αδιάκοπα, προσγειωνόντουσαν και κατακλύζαν όλον τον χώρο της 10ης Νεοζηλανδικής μεραρχίας, αποβιβάζοντας ισχυρά τμήματα στρατού. Συγχρόνως μεταφορικά αεροπλάνα καταιονίζαν την περιοχή με μάζες αλεξιπτωτιστών και βαρέα υλικά. Το Σύνταγμα Εφόδου Αλεξιπτωτιστών του στρατηγού Μάιντλ, κορμός του “Κομήτη”, έκανε το τρομερό άλμα του. Και άφηνε κατάπληκτους τους Ελληνοβρετανούς μαχητές.
Γρήγορα όμως αυτοί συνήλθαν και άρχισαν την αντεπίθεσή τους. Σε λίγο όλη η περιοχή γύρω από το Μάλεμε ήταν το πεδίο μιας σειράς σκληρότατων μικρών ή μεγαλύτερων συγκρούσεων. Οι αλεξιπτωτιστές προσπαθούσαν να καταλάβουν τους προκαθορισμένους στόχους τους και οι Νεοζηλανδοί κι οι Έλληνες αγωνίζουνταν να τους εξοντώσουν.
Γοργά ριχνόντουσαν εφεδρείες κι από τις δυο πλευρές στη μάχη, η οποία σαν πυρκαϊά επεκτεινόταν. Οι αλεξιπτωτιστές ήσαν τα σκληρότερα στοιχεία του Γερμανικού στρατού, αλλά και οι αμυνόμενοι πολεμούσαν με απεγνωσμένο θάρρος, παρά την έλλειψη όπλων.
(Από το: Σ. Γρηγοριάδης, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, τ. Α’ Κατοχή-Αντίσταση, Αθήνα, Καπόπουλος, χ.χ., σ. 62.)
Η πολυπαθής Πολιτοφυλακή, αυτόματα, “εκ των κάτω” σχηματιζόταν μέσα στο καμίνι της μάχης. Όλοι είχαν λάβει προσκλήσεις, που ανεστάλησαν από έλλειψη όπλων, καθώς και πολλοί άλλοι Κρήτες, συγκροτούσαν πρόχειρα σώματα, οπλιζόντουσαν με ό,τι έβρισκαν […] και ριχνόντουσαν στον αγώνα. […] Στην Κάνδανο, στους Λάκκους, στο Φουρνέ, στο Σκηνέ, στον Βατόλακκο, στον Αλικιανό, στον Γαλατά, στις Μουρνιές, στο Θέρισο, στα Περιβόλια,, στο Λατζιμά, στη Νίδα, συγκροτηθήκαν αστραπιαίως ομάδες και ριχθήκαν στην πάλη σώματος με σώμα με τους αλεξιπτωτιστές. Οι απώλειές τους ήταν βαρύτατες, αλλά από τα λάφυρα που αρπάξαν, μπόρεσαν να οπλισθούν σε αρκετό βαθμό. Και τη νύχτα μετά την πρώτη ημέρα της μάχης ήταν έτοιμοι, με φλεγόμενο ηθικό, για τον αγώνα της επόμενης. Η Κρήτη αξιοποιούσε όψιμα τη μαχητικότητα του λαού της. Τουλάχιστον 300 ομάδες με δύναμη 3-80 ανδρών είχαν σχηματιστεί σε όλο το νησί εκείνη την άγρια μέρα.
(Από το: Σ. Γρηγοριάδης, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, τ. Α’ Κατοχή-Αντίσταση, Αθήνα, Καπόπουλος, χ.χ., σ. 65-66.)
Με την κατάπαυση της μάχης, η Γερμανική διοίκηση εξαπέλυσε κύμα αντεκδικήσεων σε όλο το νησί, προς παραδειγματισμόν. Τα χωριά στα οποία είχε δράσει ο πληθυσμός, κυκλωνόντουσαν, καιγόντουσαν και πολλοί άρρενες κάτοικοι τουφεκιζόντουσαν. […] Χαρακτηριστική υπήρξε η τύχη της Κανδάνου, η οποία στις 13 Ιουνίου ισοπεδόθηκε τελείως. και σε ολόκληρη τη διάρκεια της κατοχής, ήταν στημένη στην τοποθεσία του εξαφανισμένου χωριού, μια επιγραφή, στα γερμανικά και στα ελληνικά. Αυτή η τελευταία έγραφε: Ως αντίποινον των άπω οπλισμένων πολιτών Ανδρών και Γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερμανών Στρατιωτών κατεστράφη η Κάνδανος.
(Από το: Σ. Γρηγοριάδης, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, τ. Α’ Κατοχή-Αντίσταση, Αθήνα, Καπόπουλος, χ.χ., σ. 75-76).
78η ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΛΒΟΥΡΝΗΣ
Στη Μελβούρνη η Συντονιστική Επιτροπής Μνήμης για τη Μάχη της Κρήτης και της υπόλοιπης Ελλάδας (Battle of Crete and Greece Commemorative Council) πραγματοποιεί σειρά επετειακών εκδηλώσεων το πρόγραμμα έχει ως εξής:
Xθες Τρίτη 14 Μαΐου 19.00 μμ Εγινε η Προβολή της ταινίας « I’ll Met by Moonlight » στα πλαισια των 75 χρόνων από την επέτειο της Απαγωγής του Στρατηγού Κράιπε στην Κρήτη. Η ταινία είναι στην αγγλική γλώσσα και βασίζετε στην απαγωγή του Γερμανού στρατηγού. H προβολή θα γίνει στο σινεμά του Palace στο Westgarth.
Πέμπτη 23 ΜΑΙΟΥ 18.50μμ Άφιξη από την Καμπέρα αντιπροσωπείας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και συγκεκριμένα του Υπαρχηγού ΓΕΕΘΑ Αντιναύαρχου Ιωάννη Παξιβανάκη του Πολεμικού Ναυτικού και του Αντισυνταγματάρχη Χρήστου Αναστασιάδη από την Πολεμική Αεροπορία με πτήση στης Virgin VA 278.
Παρασκευή 24 Μαΐου 9.00 πμ Επίσκεψη στην Πολιτειακή Βουλή της Βικτώριας και συνάντηση με τους Έλληνες Βουλευτές και όχι μόνο οι οποίοι είναι μέλη της Επιτροπής Φιλίας Ελλάδας – Βικτωρίας. Ξενάγηση στην Ελληνική Ελιά και πλάκα στους κήπους της βουλής η οποία φυτεύτηκε το 2017 για να συμβολίζει την φιλία / συμμαχία των δυο χωρών Ελλάδος – Αυστραλίας,
11.00 μμ Τελετή και Κατάθεση Στεφάνων στο Μνημείο των Ηρώων στον Δήμο του Whittlesea ενώ θα ακολουθήσει Φύτευση Ελιάς και τα αποκαλυπτήρια πλάκας στους Κήπους του Epping RSL προς τιμή των ANZACS της περιοχής που πολέμησαν στην Κρήτη. Θα ακολουθήσει γεύμα από τον Δήμαρχο κ. Laurie Cox του οποίου ο πατέρας ηταν αιχμάλωτος πολέμου στην Κρήτη.
3.00 μμ Συνέντευξη τύπου στα ομογενειακά μέσα ενημέρωσης από τον Υπαρχηγό ΓΕΕΘΑ στο Ελληνικό Προξενείο της Μελβουρνης.
7.30 μμ Δείπνος προς τιμή της αντιπροσωπείας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων από τον Γενικό Πρόξενο της Ελλάδος στην Μελβούρνη.
Σάββατο 25 ΜΑΙΟΥ 10.00πμ Επίσημη ξενάγηση των Ελληνικών Ενοπλων Δυναμεων στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη από την κόρη Βετεράνου κα. Shirley Devery στο Μουσείο αλλά και στην έκθεση για την Αντίσταση της Κρήτης κατά την Μάχη της Κρήτης.
12.30 μμ Γεύμα προς τιμή της αντιπροσωπείας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και της αντιπροσωπείας του Δήμου Μαλεβιζιου από την Ένωση Αποστράτων Εφέδρων & Παλαιών Πολεμιστών.
7.30 μμ Κρητικό Γλέντι από τα Κρητικά Σωματεία της Μελβούρνης στο Κρητικό Σπίτι με τους Καλλιτέχνες από την Κρήτη Δημήτρη Σπυριδάκη, Γιώργο Μεσσαριτάκη, & Μανώλη Νεονάκη και τα μεγάλα χορευτικά συγκροτήματα της Κρητικής Αδελφότητας και της Παγκρήτιας Ένωσης.
Κυριακή 26 Μαΐου 10.00πμ Δοξολογία και Επιμνημόσυνη Δέηση για τους πεσόντες της Μάχης της Κρήτης στον Καθεδρικό ναό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας Αγίου Ευσταθίου χοροστατούντος του Θεοφιλέστατου Επισκόπου Δέρβης κ. ΙΕΖΕΚΙΗΛ
11.00 π μ Παρέλαση και Κατάθεση Στεφάνων για την 78η Επέτειο της Μάχης της Κρήτης στο Μνημείο των Πεσόντων παρουσία των Ελληνικών και Αυστραλιανών Ενόπλων Δυνάμεων, της πολιτικής ηγεσίας της χώρας και της ευρύτερης Αυστραλιανής κοινωνίας και της Ελληνικής παροικίας.
12.30 π μ Επίσκεψη στην Κρητική Ελιά
1.00 π μ Μικρή τελετή και Κατάθεση στεφάνων στο Αυστραλό Ελληνικό Μνημείο για την Μάχη της Κρήτης
2.00μ μ Επίσημο Γεύμα προς τιμή των επιζώντων Βετεράνων της Μάχης της Κρήτης εν παρουσία των Θρησκευτικών, Πολιτικών, Διπλωματικών και Στρατιωτικών Αρ-χών και πλήθος κόσμου στην Λέσχη των Μελών του Κρητικού Χωριού. Θα συμμετέχουν και οι καλλιτέχνες από την Κρήτη Δημήτρης Σπυριδάκης, Γιώργος Μεσσαριτάκης, & Μανώλης Νεονάκης και τα μικρά χορευτικά συγκροτήματα της Κρητικής Αδελφότητας και της Παγκρήτιας Ένωσης.
Δευτέρα 27 Μαϊου 9.30π μ Επίσκεψη της αντιπροσωπείας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στο Ελληνορθόδοξο Κολλέγιο των Αγίων Αναργύρων « Oakleigh Grammar »
12.00πμ Εθιμοτυπική συνάντηση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων με τους Θεοφιλεστάτους Επισκόπους Δέρβης ΙΕΖΕΚΙΗΛ και Μιλητουπόλεως Ιακώβου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας.
10.30μμ Αναχώρηση από την Μελβούρνη για την Αθήνα της αντιπροσωπείας του των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
