Κατάθεση Συντεταγμένων από τη Λιβύη στον ΟΗΕ (A/79/916)
- Η κατάθεση των συντεταγμένων της λιβυκής υφαλοκρηπίδας με το έγγραφο A/79/916 (1 Ιουλίου 2025) αποτελεί μία ιδιαίτερα σημαντική πράξη Lawfare(*), δηλαδή χρήση της διεθνούς νομιμότητας και των θεσμικών μηχανισμών με σκοπό την εμπέδωση γεωπολιτικών τετελεσμένων.
- Επικαλούμενη το άρθρο 33 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ περί ειρηνικής επίλυσης διαφορών (στο οποίο παραπέμπει εμμέσως και η UNCLOS, ιδιαίτερα στο άρθρο 38), η Λιβύη επιλέγει να καταθέσει μονομερώς τις εξωτερικές της συντεταγμένες χωρίς προηγούμενη οριοθέτηση με όλα τα γειτονικά κράτη, επικαλούμενη την αρχή της ευθυδικίας αλλά απορρίπτοντας στην πράξη θεμελιώδεις κανόνες του Δικαίου της Θάλασσας.
- Οι συντεταγμένες αγνοούν πλήρως τα νησιωτικά δικαιώματα (πάγια λιβυκή θέση) υποστηρίζοντας την τουρκική θέση περί μηδενικής επήρειας των ελληνικών νησιών. Ενισχύεται έτσι η στρατηγική της Τουρκίας περί εφαρμογής της δικής της αντίληψης για «μέση γραμμή» αποκλειστικά μεταξύ ηπειρωτικών ακτών.
- Εμφανίζεται η πάγια λιβυκή διεκδίκηση με το παράνομο κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης με ευθεία γραμμή βάσης, ώστε να χαρακτηριστεί ολόκληρη η έκταση ως «εσωτερικά ύδατα», καθεστώς κυριαρχίας σχεδόν όπως της ξηράς, μετατοπίζοντας την επήρεια της Λιβύης εις βάρος Ελλάδας, Μάλτας και Ιταλίας.
- Εμφανίζονται επίσης Ζώνη προστασίας αλιείας χωρίς νομική βάση στην UNCLOS, συνολικού εύρους 74 ν.μ., που νοτίως Κρήτης φτάνει και ξεπερνάει τη μέση απόσταση.
Το σημείο 1 ως στρατηγική επιλογή
- Το σημείο 1 (12,1 ν.μ. από ελληνική ακτή) θα αναμενόταν να συμπίπτει με την προέκταση του τουρκο-λιβυκού MoU (κόκκινη γραμμή), που εκφράζει μηδενικά νησιωτικά δικαιώματα, όμως τοποθετείται βόρεια της γραμμής και εκτός της νότιας προβολής των ακτών της Κρήτης.
- Ο μέγιστος κύκλος του σημείου 1 αποδεικνύει ότι πρόκειται για σημείο μέσης απόστασης μόνο μεταξύ ηπειρωτικών ακτών Λιβύης και Ελλάδας, αγνοώντας την επήρεια της Τουρκίας, η οποία χάνει 33 ν.μ. από τη γραμμή μηδενικών νησιωτικών δικαιωμάτων. Η Τουρκία παγίως είναι γενναιόδωρη στη μοιρασιά ξένων δικαιωμάτων σε τρίτους, δωρίζοντας ελληνικά δικαιώματα στη Λιβύη, όπως έκανε με κυπριακά δικαιώματα σε Αίγυπτο, Ισραήλ, Λίβανο και Συρία.
- Η Τουρκία, αν και κατευθύνει τη διαδικασία, επιδιώκει να επιβάλει τετελεσμένα στην περιοχή νοτίως της Κρήτης μέσω της Λιβύης, αποφεύγοντας να εμφανιστεί ως άμεσα εμπλεκόμενη δύναμη. Αν το σημείο 1 ήταν στο αναμενόμενο ύψος της κόκκινης γραμμής, θα παρήγαγε τουρκικά δικαιώματα και κατά συνέπεια απαίτηση υπεράσπισής τους από την Τουρκία.
- Επιλέγει τη χρήση της Λιβύης ως proxy και την ανάθεση στην TPAO ερευνών για λογαριασμό της Λιβύης, ώστε αν χρειαστεί να εμπλακεί, αυτό να γίνει υπό το πρόσχημα προστασίας των μέσων της TPAO, και αν χρειαστεί να υποχωρήσει, να μην εμφανίζεται ως τουρκική υποχώρηση.
Hence, according to the list of maritime boundary coordinates, the northern limits of the Libyan continental shelf from east to west start with points B and A, which are the eastern and western points of the maritime boundary agreed between Libya and Türkiye in accordance with the 2019 Memorandum of Understanding. Then point A extends to the median line between the mainland coasts of Libya and Greece, which runs from points 1 to 12.
Θέσεις της Λιβύης όπως αναφέρονται στο A/79/916:
- Το MoU Λιβύης–Τουρκίας του 2019 είναι έγκυρο και καταχωρισμένο στον ΟΗΕ.
- Ούτε η Ελλάδα ούτε η Αίγυπτος έχουν δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές του Μνημονίου.
- Η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020 θεωρείται άκυρη και αντίθετη στο διεθνές δίκαιο και την ευθυδικία.
- Οι άδειες ερευνών Ελλάδας–Αιγύπτου παραβιάζουν τα δικαιώματα της Λιβύης.
- Το ελληνικό MSP του 2025 παραβιάζει τη λιβυκή υφαλοκρηπίδα.
- Η ελληνική ΑΟΖ στο Ιόνιο (Απρ. 2025) παραβιάζει το διεθνές δίκαιο.
- Η Λιβύη απορρίπτει τις μαξιμαλιστικές αξιώσεις Ελλάδας και Αιγύπτου.
- Εκφράζει ετοιμότητα για διαπραγμάτευση με βάση την ευθυδικία.
(*) Lawfare (law + warfare)
Η στρατηγική χρήση του δικαίου ως εργαλείο γεωπολιτικής επιβολής, ενδεικτικά από την Τουρκία:
- Μονομερείς νομικές πράξεις (π.χ. κατάθεση συντεταγμένων)
- Επιλεκτική ερμηνεία του διεθνούς δικαίου
- Παραγωγή νομικής επίφασης (μέσω συμφωνιών με μορφώματα όπως το ψευδοκράτος, την κυβέρνηση Λιβύης που τελεί υπό ομηρία, τη διοίκηση Τζολάνι της Αλ Νούσρα, ή με μπλοκάρισμα οριοθετήσεων Ελλάδας–Αλβανίας, Κύπρου–Λιβάνου)
- Απονομιμοποίηση ανταγωνιστικών ενεργειών (αδειοδοτήσεις Κυπριακής Δημοκρατίας και Ελλάδας)
Η Κύπρος ως πρότυπο εφαρμογής
Η Τουρκία ανέπτυξε το υπόδειγμα lawfare πρώτα στην Κύπρο:
- Αναγνώρισε μονομερώς το ψευδοκράτος ως «κυρίαρχο» φορέα
- Συνήψε διμερή «συμφωνία» οριοθέτησης ΑΟΖ Τουρκίας–«ΤΔΒΚ»
- Παραχώρησε στην TPAO άδειες για έρευνες νότια της Κύπρου
- Επικαλέστηκε τα «δικαιώματα» του ψευδοκράτους σε περιοχές που, σύμφωνα με την τουρκοκυπριακή αφήγηση, έχουν μειωμένη επήρεια βόρεια και νότια και μηδενική στις υπόλοιπες ακτές (Δ, Α, ΒΑ, ΝΑ)
Η Τουρκία επιχείρησε να εξάγει αυτή τη νομική κατασκευή σε τρίτα κράτη:
- Με γενναιόδωρες παραχωρήσεις εις βάρος της Κύπρου, πρότεινε συμφωνίες με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο, χωρίς επιτυχία
- Πέτυχε να μπλοκάρει τις συμφωνίες Κύπρου–Λιβάνου και Ελλάδας–Αλβανίας μέσω πολιτικής πίεσης και υπονόμευσης των διαπραγματεύσεων
- Προσπαθεί τώρα να επιτύχει συμφωνία οριοθέτησης με το συριακό καθεστώς του Τζολάνι (Αλ Νούσρα), ώστε να παραχθεί ψευδο-νομική συναίνεση με μηδενική επήρεια της Κύπρου
Η Λιβύη ως πεδίο εξαγωγής του μοντέλου
- Υπογραφή MoU (νομιμοφανής αρχή)
- Ανάθεση ερευνών στην TPAO σε υφιστάμενη οικοπεδοποίηση μέσης απόστασης
- Κατάθεση πλήρους σειράς συντεταγμένων που θέτουν τη βάση για νέα οικοπεδοποίηση, η οποία θα εκχωρηθεί στην TPAO
• Σκοπός: Να παραχθεί τετελεσμένο μηδενικής νησιωτικής επήρειας με proxy τη Λιβύη για την εξυπηρέτηση της τουρκικής ερμηνείας (Mavi Vatan)
• Τελικός στόχος: Η Ελλάδα, η νοτιοανατολική Μεσόγειος και το μισό Αιγαίο, υπό τη σκιά της στρατηγικής ομηρίας των ανατολικών νησιών
• Όλη η παραπάνω στρατηγική οδηγεί στη διεθνή εμπέδωση της αντίληψης ότι τα νησιά δεν δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες (ΑΟΖ / υφαλοκρηπίδα)
Συμπέρασμα
Το ζητούμενο για την Ελλάδα και τους συμμάχους της δεν είναι μόνο η άρνηση αποδοχής των νομικών κατασκευών, αλλά:
- Η έγκαιρη αναγνώριση του μηχανισμού παραγωγής τους
- Η στρατηγική εξουδετέρωσή τους σε κάθε στάδιο: πολιτικό, νομικό, επιχειρησιακό, επικοινωνιακό
• Η αποκάλυψη του τουρκικού lawfare δεν είναι πράξη αντίδρασης, αλλά στρατηγικό καθήκον προάσπισης της κυριαρχίας και του διεθνούς δικαίου
