Το έτος είναι το 480 π.Χ. Η πανίσχυρη Περσική Αυτοκρατορία, με επικεφαλής τον βασιλιά Ξέρξη Α΄, εισβάλλει στην Ελλάδα, κατατροπώνοντας τις πόλεις-κράτη και συντρίβοντας την αντίσταση. Σαλαμίνα: Η μάχη που διαμόρφωσε τη μοίρα της Ευρώπης.
Η Αθήνα έχει ήδη πέσει- οι ναοί της βρίσκονται σε ερείπια και οι κάτοικοί της έχουν φύγει. Αλλά οι Έλληνες δεν έχουν ακόμη ηττηθεί. Ο Αθηναίος ηγέτης Θεμιστοκλής έχει ένα τολμηρό σχέδιο – ένα σχέδιο που θα ανατρέψει την πορεία του πολέμου.
Ο ελληνικός στόλος, με τεράστια αριθμητική υπεροχή, έχει συγκεντρωθεί στα στενά της Σαλαμίνας. Εδώ, ανάμεσα στο νησί της Σαλαμίνας και τις αθηναϊκές ακτές, προετοιμάζονται για μια τελική αντίσταση. Διαθέτουν περίπου 370 τριήρεις, μικρές και γρήγορες, απέναντι στον περσικό στόλο των πάνω από 1.000 πλοίων – μια τεράστια αρμάδα από τη Φοινίκη, την Αίγυπτο και την Ιωνία.
Ο Θεμιστοκλής γνωρίζει ότι στα ανοιχτά νερά οι Έλληνες θα συντριβούν. Αλλά στα στενά, όπου οι ελιγμοί είναι δύσκολοι, ο αριθμός των Περσών δεν θα μετρήσει καθόλου. Έτσι καταφεύγει στην απάτη. Στέλνει ένα μυστικό μήνυμα στον Ξέρξη, ισχυριζόμενος ότι η ελληνική συμμαχία διαλύεται, ότι ορισμένα πλοία σχεδιάζουν να διαφύγουν και ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να χτυπήσουν. Ο Ξέρξης, ανυπόμονος για τη νίκη, τσιμπάει το δόλωμα. Διατάζει τον στόλο του να αποκλείσει κάθε οδό διαφυγής, εξασφαλίζοντας ότι οι Έλληνες δεν θα μπορέσουν να υποχωρήσουν. Η παγίδα έχει στηθεί.
Ξεσπά μια μεγάλη μάχη. Ἡ ἑλληνική πολεμικὴ κραυγή ἀντηχεί στὰ νερά:
Ὦ παῖδες Ἑλλήνων, ἴτε! ἐλευθεροῦτε πατρίδ᾽, ἐλευθεροῦτε δὲ παῖδας, γυναῖκας, θεῶν τε πατρῴων ἕδη, θήκας τε προγόνων- νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών.”! (“Οἱ γιοι τῶν Ἑλλήνων, προχωρήστε! Ελευθερώστε την πατρίδα σας, ελευθερώστε τα παιδιά σας, τις γυναίκες σας, τους βωμούς των θεών των πατέρων σας και τους τάφους των προγόνων σας: τώρα είναι η μάχη για τα πάντα”). – Αισχύλος, Οι Πέρσες
Τα στενά γίνονται χαοτικό σφαγείο. Τα μεγάλα περσικά πλοία παλεύουν να στρίψουν και συγκρούονται μεταξύ τους. Οι ελληνικές τριήρεις, ελαφρύτερες και πιο ευέλικτες, εμβολίζουν, επιβιβάζονται και καταστρέφουν τους εχθρούς τους. Οι Πέρσες καπετάνιοι πανικοβάλλονται.
Από το θρόνο του, ο Ξέρξης βλέπει τον πανίσχυρο στόλο του να διαλύεται. Περίμενε μια γρήγορη νίκη, αλλά αντ’ αυτού, τα πλοία του παγιδεύονται και καίγονται. Ακόμα και η πιο επίλεκτη μοίρα του, ο φοινικικός στόλος, κατατροπώνεται. Η βασίλισσα Αρτεμισία της Αλικαρνασσού, η μόνη γυναίκα διοικητής στο ναυτικό του, αγωνίζεται γενναία, εμβολίζοντας ακόμη και ένα συμμαχικό περσικό πλοίο για να διαφύγει.
Οι Έλληνες, αισθανόμενοι πλέον την απόλυτη νίκη, οδηγούν τους Πέρσες σε πλήρη υποχώρηση. Ο άλλοτε αήττητος περσικός στόλος καταστρέφεται και ό,τι απέμεινε καταφεύγει σε ασφαλές μέρος.
Ταπεινωμένος, ο Ξέρξης εγκαταλείπει την εισβολή του και επιστρέφει στην Περσία. Οι εναπομείνασες δυνάμεις του στην Ελλάδα, με επικεφαλής τον Μαρδόνιο, θα ηττηθούν ένα χρόνο αργότερα στις Πλαταιές.
Η Ελλάδα σώζεται.
Ο Θεμιστοκλής, ο εγκέφαλος της νίκης, γίνεται ο ήρωας του πολέμου. Η μάχη αποδεικνύει ότι η στρατηγική, η ενότητα και το θάρρος μπορούν να ξεπεράσουν τις συντριπτικές αντιξοότητες.
Η Σαλαμίνα εξασφαλίζει την ελευθερία της Ελλάδας, εξασφαλίζοντας ότι ο ελληνικός πολιτισμός, η δημοκρατία και η φιλοσοφία θα διαμορφώσουν το μέλλον του δυτικού πολιτισμού.
Ο Αισχύλος, ως βετεράνος της μάχης, απαθανατίζει τη στιγμή στους «Πέρσες», υπενθυμίζοντάς μας τη μοίρα όσων προσπαθούν να υποδουλώσουν ελεύθερους ανθρώπους:
«Ρέει δ’ ὁ πόντος ναυαγίων τε καὶ φόνου».
(«Η θάλασσα γέμισε συντρίμμια και αίμα.»)
Αλλά, τι θα γινόταν αν η Ελλάδα είχε χάσει;
- Οι ελληνικές πόλεις θα είχαν πέσει
- Η περσική κυριαρχία στην Ευρώπη
- Καμία Αθηναϊκή Δημοκρατία
- Καμία δυτική φιλοσοφία, επιστήμη ή τέχνη όπως τις ξέρουμε Η κληρονομιά της ελληνικής σκέψης, η οποία επηρέασε τη Ρώμη και αργότερα την Ευρώπη, θα μπορούσε να είχε σβηστεί ή να είχε αλλάξει δραστικά.
Η μάχη της Σαλαμίνας δεν ήταν απλώς μια ελληνική νίκη. Ήταν ένας θρίαμβος της ελευθερίας ενάντια στην τυραννία, μια στιγμή όπου η ιστορία θα μπορούσε να είχε στραφεί αλλιώς -αλλά δεν το έκανε.
Πηγές – Αρχαία κείμενα :
- Ηρόδοτος – Ιστορίες (Βιβλίο 8)
- Αισχύλος – Οι Πέρσες
- Πλούταρχος – Βίος του Θεμιστοκλή
- Διόδωρος Σικελιώτης – Bibliotheca historica (βιβλίο 11)
- J. F. Lazenby – Η άμυνα της Ελλάδας 490-479 π.Χ.
- Peter Green – The Greco-Persian Wars
- Η μάχη της Σαλαμίνας: The Naval Encounter that Saved Greece-and Western Civilization
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον @HomerPavlos! Σπουδαία δουλειά!
