Η πολιτική κατάσταση στη Λιβύη βαδίζει προς μια ιστορική εξέλιξη, καθώς η Βουλή των Αντιπροσώπων της χώρας προχωρά στην επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, το οποίο έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της περιοχής.
Η συμφωνία, η οποία είχε υπογραφεί το 2019 μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, αναμένεται να επικυρωθεί σε επίσημη συνεδρίαση της Βουλής των Αντιπροσώπων εντός αυτής της εβδομάδας, σύμφωνα με το «The Libya Observer».
Το μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Λιβύης, που εδρεύει στη Βεγγάζη και τελεί υπό την καθοδήγηση του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ και του πρωθυπουργού Οσάμα Χαμάντ, προβλέπει την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο, δημιουργώντας μια αμφισβητούμενη περιοχή μεταξύ των δύο χωρών για την εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων.
Η Ενίσχυση της Τουρκολιβυκής Συνεργασίας
Το μνημόνιο αυτό προβλέπει και τη συνεργασία των δύο χωρών στον ενεργειακό τομέα, με την Τουρκία να αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξερεύνηση και εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή. Μάλιστα, οι δύο χώρες συζητούν συνεχώς για την ενίσχυση αυτής της συνεργασίας, με τον υπουργό Πετρελαίου της Λιβύης, Καλίφα Αμντέλ Σαντέκ, να έχει ήδη συναντηθεί με τον Τούρκο υπουργό Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, στην Κωνσταντινούπολη, για να εξετάσουν τρόπους περαιτέρω συνεργασίας και την πιθανότητα συμμετοχής τουρκικών εταιρειών σε έργα ενέργειας στη Λιβύη.
Η συμφωνία αυτή, όμως, δεν είναι χωρίς αντιδράσεις. Η Ελλάδα και άλλες χώρες της Μεσογείου, όπως η Αίγυπτος, θεωρούν το τουρκολιβυκό μνημόνιο παράνομο, καθώς παραβιάζει τα κυριαρχικά τους δικαιώματα και τις θαλάσσιες ζώνες τους, αγνοώντας τις συμφωνίες που έχουν υπογράψει στο παρελθόν για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων.
Η Αντίδραση της Ελλάδας και της ΕΕ
Η ελληνική κυβέρνηση έχει αντιδράσει με σφοδρότητα στην επικύρωση του μνημονίου, κάνοντας λόγο για παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η Αθήνα τόνισε ότι το μνημόνιο είναι μη αποδεκτό, καθώς δεν συνάδει με τις διεθνείς συμφωνίες και το Δίκαιο της Θάλασσας, το οποίο η Ελλάδα υποστηρίζει με σθένος.
Η ελληνική αντίδραση απέκτησε διεθνή διάσταση, καθώς το θέμα τέθηκε και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο με απόφαση του στήριξε τις θέσεις της Ελλάδας. Στο τελικό κείμενο των συμπερασμάτων του Συμβουλίου τονίζεται ότι «το Μνημόνιο Συνεννόησης Τουρκίας – Λιβύης για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συνάδει με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομες συνέπειες για τρίτα κράτη». Η απόφαση αυτή καταδεικνύει τη στήριξη των Ευρωπαίων προς την Ελλάδα, ενισχύοντας τη θέση της χώρας στην περιοχή και υπογραμμίζοντας τη σημασία της εφαρμογής του διεθνούς δικαίου.
Η Αντίδραση της Λιβύης
Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση της Λιβύης, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Οσάμα Χαμάντ, αντέτεινε ότι η συμφωνία με την Τουρκία συνάδει πλήρως με το διεθνές δίκαιο και ότι η χώρα διατηρεί το δικαίωμα να αντιδράσει σε οποιεσδήποτε παραβιάσεις της κυριαρχίας της. Ο Χαμάντ χαρακτήρισε τις αντιδράσεις της Ελλάδας αδικαιολόγητες και τόνισε ότι η Λιβύη είναι ελεύθερη να υπογράφει συμφωνίες με οποιαδήποτε χώρα επιθυμεί, χωρίς να υπόκειται στις υποδείξεις τρίτων.
Στρατηγικές Επιπτώσεις για τη Μεσόγειο και την Ελλάδα
Η επικύρωση αυτής της συμφωνίας από τη Λιβύη είναι καθοριστική για τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αν τελικά εγκριθεί, ενδέχεται να ενισχύσει τη στρατηγική θέση της Τουρκίας και να προκαλέσει περαιτέρω εντάσεις με την Ελλάδα, η οποία ήδη αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μιας αναθεώρησης των θαλάσσιων συνόρων στην περιοχή. Η Ελλάδα, με την ισχυρή υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φαίνεται να παραμένει αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της και να συνεχίσει να υπηρετεί το διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας.
Το ζήτημα της οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο, και ειδικότερα το τουρκολιβυκό μνημόνιο, συνεχίζει να είναι ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας, με τις συνέπειες να είναι ανυπολόγιστες για τη μελλοντική ισχύ της χώρας στην περιοχή.
