Ο Πάπας Φραγκίσκος επικαλείται νομική ασυλία ως αρχηγός κράτους για να πολεμήσει την αγωγή αποζημίωσης που κατέθεσαν δύο ιθαγενείς άνδρες για την παράλειψη του Βατικανού να τους προστατεύσει από τον ιερέα που τους κακοποίησε σεξουαλικά όταν ήταν παιδιά.
Έγγραφα που κατατέθηκαν στο Ανώτατο Δικαστήριο της Βικτώριας τον περασμένο μήνα από δικηγόρους που εκπροσωπούν τον Πάπα σημειώνουν την πρόθεση της εκκλησίας να επικαλεστεί το μοναδικό καθεστώς του Βατικανού στο διεθνές δίκαιο για να αποτρέψει την εμπλοκή του Ποντίφικα σε μια αστική δίκη που αφορά έναν από τους πιο διαβόητους παιδεραστές ιερείς της Αυστραλίας.
Ο γνωστός δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Geoffrey Robertson KC δήλωσε ότι η υπόθεση εγείρει ερωτήματα σχετικά με την αιωνόβια αξίωση του Βατικανού για κρατική υπόσταση και τις τεχνικές νομικές άμυνες που έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν για να αποφύγει την απόδοση ευθυνών για εγκλήματα κατά παιδιών που διαπράχθηκαν από τους ιεροδιδασκάλους του.
Μιλώντας σε αυτό το πρωτοσέλιδο από το Λονδίνο, είπε ότι η υπόθεση είναι πιθανό να κερδίσει τη διεθνή προσοχή. «Αν φτάσει στο στάδιο της απάντησης στο επίμαχο ερώτημα αν το Βατικανό είναι στην πράξη κράτος, μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες για το μέλλον», δήλωσε ο Robertson.
Η υπόθεση εστιάζεται στην κακοποίηση δύο αγοριών Αβοριγίνων από τον Michael Glennon, έναν κατά συρροή βιαστή παιδιών, ο οποίος, παρά την καταδίκη του και τη φυλάκισή του για άσεμνη επίθεση σε ένα κορίτσι το 1978, παρέμεινε χειροτονημένος ιερέας για τα επόμενα 20 χρόνια. Τη στιγμή του θανάτου του ο Glennon, βρισκόταν στη φυλακή για εγκλήματα κατά 15 παιδιών.
Οι ενάγοντες επιδιώκουν να θεωρήσουν τον Αρχιεπίσκοπο Μελβούρνης Peter Comensoli και τον Πάπα Φραγκίσκο συνυπεύθυνους για τις υποτιθέμενες παραλείψεις των προκατόχων τους, οι οποίες επέτρεψαν στον Glennon να συνεχίσει να έχει πρόσβαση σε παιδιά και να τα κακοποιεί για χρόνια, αφού ανώτερα στελέχη της εκκλησίας, τόσο εδώ όσο και στη Ρώμη, γνώριζαν ότι ήταν παιδόφιλος.
Σε απάντηση, οι δικηγόροι του Πάπα Φραγκίσκου προσέβαλαν τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου. Υποστηρίζουν ότι, ως κυβερνήτης της Πόλης του Βατικανού και της Αγίας Έδρας, ο Πάπας είναι αρχηγός κράτους και, σύμφωνα με τον νόμο περί ασυλίας ξένων κρατών, έχει ασυλία από οποιαδήποτε διαδικασία ενώπιον αυστραλιανού δικαστηρίου.
Αυτό το επιχείρημα, το οποίο αντικατοπτρίζει τις νομικές άμυνες που η εκκλησία έχει χρησιμοποιήσει με επιτυχία στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, δεν έχει ποτέ δοκιμαστεί στην Αυστραλία, όπου δεκαετίες κακοποίησης παιδιών από κληρικούς και η «καταστροφική αποτυχία της ηγεσίας» της εκκλησίας αποκαλύφθηκαν από μια βασιλική επιτροπή.
«Σύμφωνα με τις γνώσεις μου, δεν έχει ελεγχθεί ποτέ”, δήλωσε ο ειδικός σε θέματα διεθνούς δικαίου του Πανεπιστημίου Deakin και του LaTrobe Dr John Morss, ο οποίος παρείχε συμβουλές εμπειρογνωμόνων στο δικαστήριο για λογαριασμό των εναγόντων σχετικά με το νομικό καθεστώς του Πάπα».
«H άποψή μου είναι ότι ο Πάπας δεν είναι επικεφαλής ξένου κράτους σε σχέση με την Αυστραλία».
International Law Expert Dr John Morss – LaTrobe University
Μέχρι τώρα, οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί σε όλο τον κόσμο έδιναν την ασυλία που έχει ζητήσει η Αγία Έδρα με το σκεπτικό ότι έχει επαρκές καθεστώς κρατικής υπόστασης. Η Αυστραλία θα χαράξει ένα νέο δρόμο αν το εξετάσει από την αρχή και καταλήξει σε μια διαφορετική απόφαση», εξηγεί ο Morss.
Ο Robertson, δικηγόρος με καταγωγή από το Σίδνεϊ και έδρα το Λονδίνο, είναι συγγραφέας του βιβλίου “A Case Against the Pope“, το οποίο εξετάζει τις νομικές τακτικές που χρησιμοποιεί το Βατικανό για την προστασία των παιδεραστών ιερέων, καθώς και την ηθική και νομική ευθύνη του Πάπα για την κακοποίηση από κληρικούς.
Είπε ότι η υποτιθέμενη κρατική υπόσταση του Βατικανού, αν και αναγνωρίζεται επίσημα από την αυστραλιανή κυβέρνηση μέσω του διορισμού πρεσβευτή στην Αγία Έδρα, είναι «ένα θέμα συνεχιζόμενης διαμάχης’» μεταξύ των δικηγόρων.
«Το μόνο που μπορεί να συμφωνηθεί είναι ότι πρόκειται για μια πλήρη ανοησία», είπε.
«Στην πραγματικότητα, δεν είναι κράτος. είναι η έδρα μιας εκκλησίας. Δεν έχει τις πολλές απαιτήσεις ενός κράτους, συμπεριλαμβανομένου ότι πρέπει να έχει μόνιμο πληθυσμό. Είναι ένα παλάτι στη Ρώμη με εκτεταμένους κήπους, μερικές εκατοντάδες καθολικούς αξιωματούχους και πολλούς τουρίστες».
Ο Comensoli και ο αντιπρόσωπος του Πάπα στην Αυστραλία, Αποστολικός Νούντσιος Charles Balvo, δεν απάντησαν σε ερωτήσεις επί του θέματος. Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει προηγουμένως παροτρύνει την εκκλησία να υποβληθεί σε μια «ταπεινή και συνεχή κάθαρση» για να εξιλεωθεί για την κακοποίηση από κληρικούς.
Tο σημερινό νομικό καθεστώς του Βατικανού ως οντότητας με «ομοιότητα με κρατική υπόσταση» καθιερώθηκε με τη Συνθήκη του Λατερανού του 1929, η οποία υπογράφηκε από τον φασίστα ηγέτη της Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι και τον Πάπα Πίο ΙΑ. Βάσει της συμφωνίας, ο παπισμός αναγνώρισε το κράτος της Ιταλίας με πρωτεύουσα τη Ρώμη, ενώ η Ιταλία αναγνώρισε την παπική κυριαρχία επί των 44 εκταρίων γης που περιέχονται εντός των τειχών του Βατικανού.
Η αυστραλιανή κυβέρνηση από το 1973 αναγνωρίζει την παπική κυριαρχία στέλνοντας δύο Πρέσβεις στη Ρώμη: έναν για την Ιταλία και έναν για την Αγία Έδρα.
Η αξίωση του Βατικανού για ασυλία του ξένου κράτους επικυρώθηκε πρόσφατα με απόφαση 20221 του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που αφορούσε επιζώντες σεξουαλικής κακοποίησης από Βέλγους ιερείς.
Στην υπόθεση της Βικτώριας, οι δύο αυτόχθονες άνδρες ισχυρίζονται ότι κακοποιήθηκαν και βιάστηκαν επανειλημμένα ως παιδιά από τον Glennon μεταξύ 1983 και 1990. Ορισμένες από τις επιθέσεις έλαβαν χώρα στο Karaglen, ένα ησυχαστήριο που ίδρυσε ο Glennon κοντά στο Lancefield, βόρεια της Μελβούρνης, όπου προσκαλούσε οικογένειες να μείνουν, έδινε στους γονείς αλκοόλ και κακοποιούσε σεξουαλικά τα παιδιά τους.
Ένας τρίτος ενάγων αποσύρθηκε από την αγωγή.
Ο πρώην αρχιεπίσκοπος της Μελβούρνης Dennis Hart δήλωσε στη Βασιλική Επιτροπή για τις θεσμικές απαντήσεις στη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών ότι αφού ο Glennon φυλακίστηκε για άσεμνη επίθεση το 1978, έπαψε να ασκεί το επάγγελμα του ιερέα και δεν του δόθηκε άλλος διορισμός από την εκκλησία.
Η Αρχιεπισκοπή της Μελβούρνης χρειάστηκε άλλα 12 χρόνια για να ζητήσει από την Αγία Έδρα να «λαϊκίσει» τον Glennon, η επίσημη διαδικασία για την καθαίρεση ιερέων που απαιτεί παπικό διάταγμα.
Σύμφωνα με τον Hart, ο προκάτοχός του Αρχιεπίσκοπος Frank Little υπέβαλε δύο φορές αίτηση στη Ρώμη χωρίς επιτυχία το 1990 και το 1994. Τελικά, το 1999, ο τότε Αρχιεπίσκοπος George Pell έπεισε τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄να εκδώσει διάταγμα με το οποίο ο Glennon στερείται της ιδιότητας του χειροτονημένου ιερέα.
Η δικηγόρος των δύο ιθαγενών ανδρών, Angela Sdrinis, δήλωσε ότι ο Πάπας Φραγκίσκος έχει να λογοδοτήσει για την αδράνεια του Ιωάννη Παύλου Β’ κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου.
«Οι φορολογούμενοι της Αυστραλίας έχουν ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια προσπαθώντας να θέσουν την Καθολική Εκκλησία και άλλους θεσμούς προ των ευθυνών τους», δήλωσε η ίδια. «Λέμε ότι πρόκειται για μια υπόθεση άμεσης ευθύνης του Πάπα και του αξιώματός του και ότι ως εκ τούτου θα πρέπει να είναι κατηγορούμενος και να απαντήσει στις κατηγορίες εναντίον του».
«Αυτό που βλέπουμε είναι μια εξάρτηση από μια τεχνική νομική υπεράσπιση για να αποφευχθεί η άμεση λογοδοσία για τους παιδόφιλους ιερείς. Δεν λέμε ότι ο Πάπας δεν έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τους ισχυρισμούς, αλλά είναι αποκρουστικό το γεγονός ότι ο Πάπας θα πρέπει ουσιαστικά να επαναλάβει την ιστορία που είδαμε με τον Pell και την εξάρτηση της Εκκλησίας από την υπεράσπιση Ellis».
Η υπεράσπιση Ellis, η οποία πήρε το όνομά της από τον επιζώντα της κακοποίησης από κληρικούς John Ellis, χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν από την Εκκλησία στην Αυστραλία για να προστατεύσει τα περιουσιακά της στοιχεία από αξιώσεις αποζημίωσης, ώστε να αποτρέψει τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από τη νομική δράση. Η υπόθεση έχει προγραμματιστεί να επανέλθει στο δικαστήριο τον Αύγουστο για εκδίκαση κατευθύνσεων.
