Ο πρωθυπουργός Αλμπανέζε και εγώ έχουμε μερικά κοινά σημεία. Και οι δύο γεννηθήκαμε στις 2 Μαρτίου, και οι δύο έχουμε υποστεί τροχαία ατυχήματα, και καθώς γράφω αυτό το κείμενο, και οι δύο βρισκόμαστε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Φυσικά, οι λόγοι για τους οποίους ο Αλμπανέζε βρίσκεται στην Κίνα είναι πολύ πιο σημαντικοί από τους δικούς μου. Ενώ εγώ πραγματοποιώ το παιδικό μου όνειρο να ασκηθώ στο κουνγκ φου στην Κίνα, ο Αλμπανέζε συνεχίζει το έργο της κυβέρνησής του να αποκαταστήσει τις σημαντικότερες οικονομικές μας σχέσεις.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αυστραλίας. Ακούμε συχνά αυτή τη φράση, είναι κοινή γνώση. Αλλά ακόμη και αυτή η δήλωση συσκοτίζει την πραγματική κλίμακα της οικονομικής εξάρτησης της Αυστραλίας από την Κίνα. Το 2023-24, η Κίνα μόνη της αντιπροσώπευε το 26% του διεθνούς εμπορίου της Αυστραλίας.
Είναι ψευδές να υπονοείται ότι, σε περίπτωση σύγκρουσης, η Αυστραλία θα μπορούσε να ανακατευθύνει τόσο μεγάλο μέρος του εμπορίου της. Η υγεία της οικονομίας μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συνεχιζόμενη ζήτηση της Κίνας για το βόειο κρέας, το κριθάρι και το σιδηρομετάλλευμα μας. Για να μην αναφέρουμε τους Κινέζους διεθνείς φοιτητές και τουρίστες, οι οποίοι ουσιαστικά επιδοτούν το σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Αυστραλίας πληρώνοντας εξωφρενικά υψηλά δίδακτρα.
Συγχαρητήρια, λοιπόν, στην κυβέρνηση Αλμπανέζε για την αποκατάσταση μιας επίφασης υγείας στις σχέσεις μας με την Κίνα. Υπό την προηγούμενη κυβέρνηση, οι σχέσεις Αυστραλίας-Κίνας ήταν σε βαθιά παγωμένη κατάσταση. Δεν υπήρχε καμία άμεση επαφή σε υπουργικό επίπεδο για αρκετά χρόνια, και η Κίνα είχε επιβάλει δασμούς και απαγορεύσεις εισαγωγής σε διάφορα αυστραλιανά προϊόντα. Το αυστραλιανό κρασί, για παράδειγμα, επλήγη από δασμούς που έφταναν το 218,4%, με αποτέλεσμα η αξία των εξαγωγών κρασιού προς την Κίνα να καταρρεύσει από 1,24 δισεκατομμύρια δολάρια σε 1 εκατομμύριο δολάρια.
Αυτοί οι δασμοί έχουν πλέον καταργηθεί και ο Αλμπανέζε επισκέφθηκε πρόσφατα την Κίνα για δεύτερη φορά ως πρωθυπουργός και συναντήθηκε με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ για τέταρτη φορά.
Αυτή η πρόοδος είναι αναμφισβήτητα πραγματική. Ωστόσο, ακόμη και οι πιο αισιόδοξες αναλύσεις σχετικά με τις προοπτικές περαιτέρω οικονομικής συνεργασίας μεταξύ Αυστραλίας και Κίνας δεν μπορούν να κρύψουν το γεγονός ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών λειτουργούν υπό το βάρος μιας ζοφερής στρατηγικής αβεβαιότητας.
Ακόμη και όταν οι ΗΠΑ κυβερνώνται από έναν κανονικό άνθρωπο, η Αυστραλία πρέπει να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που προκύπτουν από το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της (η Κίνα) και ο κύριος σύμμαχός της στον τομέα της ασφάλειας (οι ΗΠΑ) βρίσκονται σε στρατηγικό ανταγωνισμό. Όπως σε όλα τα θέματα, ο Τραμπ εντείνει αυτή την ένταση στο έπακρο, αγνοώντας τις διπλωματικές νόρμες και δείχνοντας ελάχιστο σεβασμό για τις διεθνείς συνέπειες των ενεργειών του.
Ωστόσο, θα πω ένα θετικό πράγμα για τον Τραμπ: η τάση του να λέει φωναχτά αυτό που οι άλλοι σιωπούν αναγκάζει την Αυστραλία να έχει επιτέλους κάποιες σοβαρές συζητήσεις που έπρεπε να είχε κάνει εδώ και καιρό σχετικά με τη σχέση μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το AUKUS είναι το πιο σχετικό παράδειγμα αυτού. Πρόκειται για μια τριμερή συμφωνία μεταξύ Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ, με κύριο στόχο την προμήθεια πυρηνικών υποβρυχίων στην Αυστραλία. Η συμφωνία υπογράφηκε αρχικά και εγκρίθηκε από το Κογκρέσο κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπάιντεν.
Η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε πρόσφατα μια αναθεώρηση της AUKUS, για να διασφαλίσει ότι συνάδει με την αποκαλούμενη ατζέντα «America First». Η ανησυχία τους (ομολογουμένως πολύ νόμιμη) είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θα είναι σε θέση να κατασκευάσουν αρκετά υποβρύχια για να προμηθεύσουν την Αυστραλία με τα σκάφη της κλάσης Virginia που μας είχαν υποσχεθεί. Η ανησυχία είναι ότι η προμήθεια πυρηνικών υποβρυχίων στην Αυστραλία θα μπορούσε να γίνει σε βάρος της προμήθειας τους στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ.
Για να ξεπεραστεί αυτό το πιθανό πρόβλημα, ο υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Elbridge Colby φέρεται να πρότεινε στην Αυστραλία να δώσει «προκαταρκτικές δεσμεύσεις», είτε δημόσια είτε ιδιωτικά, ότι τα πυρηνικά υποβρύχια της Αυστραλίας θα χρησιμοποιηθούν εναντίον της Κίνας σε οποιαδήποτε σύγκρουση με τις ΗΠΑ για το Ταϊβάν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μια τέτοια δέσμευση θα υπερέβαινε το κείμενο της Συνθήκης ANZUS (το ιδρυτικό κείμενο της συμμαχίας), η οποία δεσμεύει την Αυστραλία και τις ΗΠΑ μόνο να «διαβουλεύονται» μεταξύ τους σε περίπτωση σύγκρουσης.
Πράγματι, θα παραιτηθεί κάποια χώρα που σέβεται τον εαυτό της από το κυριαρχικό της δικαίωμα να αποφασίζει για το πιο σημαντικό ζήτημα που μπορεί να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε κυβέρνηση, δηλαδή το να κηρύξει πόλεμο; Οι Αυστραλοί έχουν κάθε δικαίωμα να αισθάνονται προσβεβλημένοι ακόμη και από την υπόδειξη ότι θα το κάναμε αυτό.
Η Αυστραλία έχει επίσης απορρίψει επανειλημμένα τις προτάσεις των ΗΠΑ να αυξήσουμε τις αμυντικές μας δαπάνες.
Δεδομένης αυτής της υποβόσκουσας έντασης στις σχέσεις Αυστραλίας-ΗΠΑ, που επιτείνεται από το γεγονός ότι ο Αλμπανέζε δεν έχει ακόμη εξασφαλίσει συνάντηση με τον Τραμπ, η συνάντηση του Αλμπανέζε με τον Σι αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία.
Ορισμένοι στην Κίνα θεωρούν από καιρό την Αυστραλία ως τον «αδύναμο κρίκο» στην αλυσίδα συμμαχιών των ΗΠΑ στην Ασία. Με την άσκηση οικονομικής πίεσης και διπλωματικής αποπλάνησης, ελπίζεται ότι το Πεκίνο θα καταφέρει να απομακρύνει την Αυστραλία από τη στρατηγική της εξάρτηση από τις ΗΠΑ.
Η Αυστραλία βρίσκεται σε καλή θέση για να γίνει μια «γεωπολιτική αμφιταλαντευόμενη χώρα», που δεν θα ευθυγραμμίζεται πλήρως ούτε με την Κίνα ούτε με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά θα χρησιμοποιεί τη στρατηγική της θέση για να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και να αποσπάσει παραχωρήσεις και από τις δύο πλευρές.
Θα συμβεί αυτό; Έχω τις αμφιβολίες μου. Η εξωτερική πολιτική αφορά τόσο τις αξίες και την ταυτότητα όσο και την οικονομία και την ασφάλεια. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την Αυστραλία να παραμείνει αμέτοχη σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας.
Παρ’ όλα αυτά, η θερμή υποδοχή του Σι προς τον Αλμπανέζε και η βαρετή και προβλέψιμη συνέντευξη Τύπου έχουν ως στόχο να υπενθυμίσουν στην Αυστραλία (και στον κόσμο) ότι έχουν επιλογές. Οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον η μόνη υπερδύναμη στην περιοχή.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο μπορεί να αντανακλούν ή να μην αντανακλούν τις απόψεις του Pearls and Irritations
Από τον Louis Devine
Ο Louis Devine είναι υποψήφιος διδάκτορας Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης. Είναι επίσης παρουσιαστής του podcast Ideas Matter.
