Μια ανακάλυψη με τεράστιες παγκόσμιες επιπτώσεις χάρισε στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και τον Καθηγητή Richard Robson το Νόμπελ Χημείας 2025, για την ανάπτυξη μοριακών «σφουγγαριών» που συλλέγουν νερό από την έρημο και παγιδεύουν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Ο Robson, Βρετανός χημικός εγκατεστημένος στη Μελβούρνη, μοιράστηκε τη διάκριση με τον Susumu Kitagawa από την Ιαπωνία και τον Omar Yaghi από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιορδανία, για τη δημιουργία των λεγόμενων μεταλλο-οργανικών πλαισίων (MOFs) — πολύπλοκες κρυσταλλικές δομές που απορροφούν και αποθηκεύουν μόρια αερίων ή υγρών με ακρίβεια σε μοριακό επίπεδο.
Η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών χαρακτήρισε το έργο τους «σταθμό στην επιστήμη των υλικών», επισημαίνοντας τη συμβολή του στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας, της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής.
«Φανταστείτε στερεά υλικά γεμάτα μικροσκοπικά κενά όπου τα μόρια μπορούν να “κατοικήσουν” και να αντιδράσουν όπως απαιτείται», δήλωσε ο Hans Ellegren, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας. «Αυτές οι δομές ανοίγουν νέους ορίζοντες στη χημεία και την τεχνολογία του περιβάλλοντος».
Η πρωτοπορία του Robson ξεκίνησε το 1989, όταν δοκίμασε τη χρήση ιόντων χαλκού για τη δημιουργία τρισδιάστατων πλεγμάτων, σχηματίζοντας έναν κρύσταλλο «σαν διαμάντι γεμάτο αόρατους πόρους». Αν και οι πρώτες κατασκευές ήταν ασταθείς, οι Kitagawa και Yaghi τις εξέλιξαν μεταξύ 1992 και 2003, αναπτύσσοντας σταθερά και ευέλικτα MOFs που μπορούν να απορροφούν επιλεκτικά αέρια.
Ο Kitagawa απέδειξε ότι τα αέρια μπορούν να ρέουν μέσα και έξω από τις δομές, ενώ ο Yaghi δημιούργησε εξαιρετικά σταθερές εκδοχές με προσαρμοζόμενες χημικές ιδιότητες, καθιστώντας τις κατάλληλες για πράσινες τεχνολογίες.
«Είμαι βαθιά συγκινημένος και τιμημένος που η έρευνά μου αναγνωρίστηκε με αυτόν τον τρόπο», δήλωσε ο Kitagawa από το Πανεπιστήμιο του Κιότο.
Η απονομή των Νόμπελ θα πραγματοποιηθεί στις 10 Δεκεμβρίου στη Στοκχόλμη και το Όσλο, ημερομηνία που σηματοδοτεί την επέτειο θανάτου του Alfred Nobel το 1896. Οι νικητές θα λάβουν χρυσό μετάλλιο, δίπλωμα και χρηματικό έπαθλο ύψους 1,8 εκατομμυρίων αυστραλιανών δολαρίων.
Για τον Richard Robson και τους συνεργάτες του, η ανακάλυψη αυτή δεν είναι μόνο επιστημονικό κατόρθωμα, αλλά και ελπίδα για το μέλλον της Γης, καθώς υπόσχεται λύσεις σε παγκόσμιες προκλήσεις μέσα από τη δύναμη της χημείας.
