Το μεγάλο ερώτημα στην Κύπρο τη δεδομένη χρονική περίοδο αλλά και ο πιο δύσκολος γρίφος, όπως προκύπτει από τις εξελίξεις, είναι το να βρεθεί ο τρόπος, το κοινό έδαφος και οι προϋποθέσεις που θα καταφέρουν να επαναφέρουν τις πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η κατάσταση πραγμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, με επίκεντρο τα δεδομένα, όπως διαμορφώ- νονται στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και τις μεθοδεύσεις για την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου από πλευράς Τουρκοκυπρίων, οδηγούν στο αβίαστο συμπέρασμα πως προκύπτει επιτακτική ανάγκη για διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό. Ωστόσο, η κάθε πλευρά θέτει τις δικές της προϋποθέσεις και ζητήματα, προς την κατεύθυνση αυτή. Προϋποθέσεις που σε κάποια σημεία κάνουν την επανέναρξη να φαντάζει ως μη επιθυμητή και άλλοτε να έρχονται ως φυσιολογική πορεία των εξελίξεων.
Οι Ε/Κ
Είδαμε πρόσφατα τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να αποστέλλει επιστολή στον γ.γ ΟΗΕ, την οποία παρουσίασε στα Μέσα ως επιστολή για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, από τα όσα αναγράφονται στην επιστολή, γίνεται κατανοητό πως αυτή εξυπηρετεί δύο βασικούς στόχους και έναν τρίτο.
Ο πρώτος βασικός στόχος είναι για να καταγγείλει τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ και να ζητήσει τη συμβολή του Αντόνιο Γκουτέρες να δράσει ως θεματοφύλακας του διεθνούς δικαίου.
Ο δεύτερος βασικός στόχος είναι η έκθεση για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και την ανανέωση της θητείας της τον Ιούλιο.
Ο τρίτος στόχος, ο οποίος έπεται των πρώτων δύο, έχει να κάνει με το να δείξει στον ΟΗΕ πως υπάρχει η θέληση για συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Προς αυτή την κατεύθυνση προτείνει τρεις πιθανούς τρόπους, με τους οποίους θα μπορούσε να συζητηθεί το πώς θα προχωρήσει η διαδικασία που να οδηγεί ενδεχομένως στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων: συνάντηση με Ακιντζί στην παρουσία Λουτ ή γ.γ. ΟΗΕ και συνάντηση με τη σύνθεση Κραν Μοντανά.
Να τερματιστεί το status quo
Τις δικές τους προϋποθέσεις για το πώς θα μπορούσε να υπάρξει ουσιαστική επανέναρξη των διαπραγματεύσεις που να οδηγούν σε λύση θέτουν και οι Τ/Κ. Όχι άμεσα, μέσω Ακιντζί, αλλά από έναν άνθρωπο, ο οποίος ανήκει στην ίδια σχολή σκέψης η οποία εδράζεται στη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και διετέλεσε μάλιστα διαπραγματευτής της τ/κ πλευράς. Την εβδομάδα που μας πέρασε, ο Οζντίλ Ναμί ξεδίπλωσε τη δική του σκέψη για τα δεδομένα, σε ανοικτή συζήτηση που διοργάνωσε ο ΟΠΕΚ στη Λευκωσία. Ο κ. Ναμί, αναφερόμενος στο σκεπτικό της τ/κ πλευράς, επεσήμανε πως αυτό στο οποίο συμφωνούν όλοι (Ε/Κ και Τ/Κ), είναι πως το status quo δεν εξυπηρετεί καμία από τις πλευρές. Σύμφωνα λοιπόν με τον κ. Ναμί, από τη στιγμή που διαπιστώθηκε από τις πλευρές ότι η κατάσταση πραγμάτων δεν είναι αποδεκτή, θα πρέπει να προχωρήσουν με τρόπο, ο οποίος να διασφαλίζει πως το status quo δεν θα υπάρχει ως εναλλακτική μετά την οποιαδήποτε διαπραγμάτευση. Άρα το status quo, σύμφωνα με τον κ. Ναμί, θα πρέπει να διαγραφεί από την εξίσωση της επόμενης μέρας. Με αυτό ως βασική αρχή, η θέση Ναμί θέτει ένα πλαίσιο και τρεις προϋποθέσεις. Το πλαίσιο έχει να κάνει με τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού με λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, επαναβεβαιώνοντας τις συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί μέχρι τώρα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, επαναβεβαιώνοντας τη δέσμευση να επιλυθούν τα εναπομείναντα ζητήματα σε συνάφεια με τα όσα αναφέρει το πλαίσιο Γκουτέρες. Κάπου εδώ αρχίζουν και οι προϋποθέσεις τις οποίες θέτουν οι Τ/Κ, που θεωρούν πως μπορούν να εγγυηθούν πως η διαδικασία αυτή θα φτάσει σε ένα αποτέλεσμα που να αποκλείει την επιστροφή στη συνέχιση της σημερινής κατάστασης πραγμάτων.
Για να γίνει αυτό, σύμφωνα με τον κ. Ναμί, θα πρέπει να υπάρχει χρονοδιάγραμμα για τη διαπραγματευτική διαδικασία, συμπεριλαμβανομένων και μηχανισμών επίλυσης διαφορών ή ακόμα και επιδιαιτησίας από πλευράς ΟΗΕ αν χρειαστεί.
Ακολούθως θα πρέπει να υλοποιηθεί δημοψήφισμα, στο οποίο να ζητηθεί από τους πολίτες των δύο πλευρών να επιλέξουν μεταξύ της λύσης που θα προκύψει από τη διαπραγμάτευση και μιάς εναλλακτικής λύσης που θα συμφωνήσουν οι δύο ηγέτες, σε περίπτωση που η λύση ΔΔΟ δεν γίνει αποδεκτή.
Αυτή η εναλλακτική λύση θα μπορούσε να είναι συνομοσπονδία, λύση δύο κρατών ή ό,τι άλλο συμφωνήσουν οι ηγέτες ως εναλλακτική.
Τουρκοκυπριακές πηγές αναφέρουν στον «Π» πως σε αυτό το σημείο θα μπορούσε να εισαχθεί και μία ρήτρα, η οποία να αναφέρει πως, σε περίπτωση που η λύση δεν γίνει αποδεκτή από την τ/κ πλευρά, τότε θα μπορούσε να συνεχιστεί το status quo χωρίς αναγνώριση. Βασική προϋπόθεση για όλα τα πιο πάνω είναι η πλήρης και εις βάθος ενημέρωση των πολιτών, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει ο κ. Ναμί. Θα πρέπει να επισημάνουμε πως οι θέσεις αυτές εκφράζονται από τον Οζντίλ Ναμί και όχι από τον κ. Ακιντζί, που είναι ο κατεξοχήν αρμόδιος από τ/κ πλευράς για να κάνει διαπραγμάτευση για το Κυπριακό εκπροσωπώντας την τ/κ κοινότητα. Ειδικά σε μια περίοδο που πλησιάζουν «εκλογές». Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν πως ο κ. Ναμί θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να αποτελέσει αξιόπιστη επιλογή ως αντίπαλος του Κουντρέντ Όζερσαϊ στην κούρσα για την «προεδρία», ωστόσο κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται για την ώρα τουλάχιστον.
