Ο φόβος της Ευρώπης δεν είναι η Ρωσία — είναι η ίδια της η Ευρώπη. Η Guardian γέμισε το πρωτοσέλιδό της με τη συνηθισμένη υστερία, ελπίζοντας ότι οι αναγνώστες δεν θα πρόσεχαν τη μία φράση που αποδομεί ολόκληρο το αφήγημα: «Δεν σχεδιάζουμε να πάμε σε πόλεμο με την Ευρώπη… αλλά αν η Ευρώπη τον ξεκινήσει, είμαστε έτοιμοι».
Αυτή η μία πρόταση καταρρίπτει ολόκληρο το “Mockingbird” αφήγημα. Για μήνες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες προειδοποιούν ότι η Ρωσία ετοιμάζει μια ηπειρωτική πυρκαγιά — κι όμως είναι η Ευρώπη που εμποδίζει τις ειρηνευτικές προτάσεις, που τροφοδοτεί την κλιμάκωση και που τρέμει όχι τη Μόσχα, αλλά τους ίδιους τους δρόμους της.
Η δήλωση του Πούτιν ήρθε λίγο πριν συναντήσει τους απεσταλμένους του Τραμπ, τον Τζάρεντ Κούσνερ και τον Στιβ Γουίτκοφ — ναι, διπλωματία, όχι η συμπεριφορά ενός ανθρώπου που ετοιμάζεται για “blitzkrieg”. Κι όμως, οι ευρωπαϊκές ελίτ προβάλλουν τις δικές τους προθέσεις προς τα έξω, μιλώντας για «προληπτικά πλήγματα», ενώ ζητούν από απογοητευμένους πολίτες να συναινέσουν σε έναν πόλεμο που σχεδόν κανείς δεν στηρίζει. Όταν ο Πούτιν λέει ότι η Ρωσία είναι «έτοιμη», δεν καυχιέται — αποτρέπει. Η Ρωσία δεν χρειάζεται πια να κροταλίζει τα σπαθιά της· η βιομηχανική της βάση, το ανθρώπινο δυναμικό και η πολιτική της συνοχή έχουν ήδη ξεπεράσει τη Δύση — διαλυμένη, διογκωμένη, εξαντλημένη.
Στο Λονδίνο, όμως, το «έτοιμη» μεταφράζεται πάντα ως «επιθυμεί». Είναι ένα παλιό αντανακλαστικό. Για αιώνες, η Βρετανία επιβίωνε από τους πολέμους της ηπείρου προκαλώντας τους από μακριά — θυσιάζοντας τους γιους των άλλων και μετά εμφανιζόταν ως «νικήτρια» στα συνέδρια ειρήνης. Αυτό το αυτοκρατορικό τέχνασμα δεν λειτουργεί πια. Δεν μπορείς να υπονομεύεις τις διαπραγματεύσεις, να χρηματοδοτείς την κλιμάκωση και να παίζεις τον εμπρηστή, και μετά να τρομάζεις όταν η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη της ηπείρου σου υπενθυμίζει ήσυχα ότι οι φαντασιώσεις σου πλέον έχουν συνέπειες.
Η Δυτική Ευρώπη — και πάνω απ’ όλους η Βρετανία — εξακολουθεί να συγχέει τη γεωγραφία με την ασφάλεια. Εμμένει στον μύθο ότι η Μάγχη, τα σύνορα και το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ μπορούν να κρατήσουν μακριά έναν σύγχρονο πόλεμο. Μα στην εποχή των υπερηχητικών πυραύλων, του κυβερνοπολέμου και των ενεργειακών αποκλεισμών, οι χάρτες δεν έχουν σημασία. Αυτό που μετράει είναι η εμβέλεια και η αποφασιστικότητα. Και η Ρωσία, σε αντίθεση με την Ευρώπη, έχει και τα δύο σε αφθονία.
Εδώ βρίσκεται η αλήθεια που οι εφημερίδες τους δεν τολμούν να τυπώσουν: το να είσαι έτοιμος για πόλεμο δεν σημαίνει ότι τον επιθυμείς. Η ετοιμότητα της Ρωσίας είναι αμυντική — σφυρηλατημένη από την ιστορική μνήμη, το δόγμα και τη θυσία. Ο πανικός της Ευρώπης είναι επιθετικός — προϊόν άρνησης, παρακμής και πολιτικής σήψης. Όταν η Μόσχα λέει «προτιμούμε την ειρήνη, αλλά είμαστε προετοιμασμένοι για πόλεμο», η Ευρώπη ακούει μόνο τη λέξη «πόλεμος». Γιατί η ειρήνη θα σήμαινε λογοδοσία: μια αναμέτρηση με τις ίδιες της τις ελίτ που υποθήκευσαν το μέλλον των πολιτών τους για μια σταυροφορία που ποτέ δεν ήταν δική τους.
Όταν ο Πούτιν λέει ότι η Ρωσία είναι έτοιμη, δεν απειλεί — διαγιγνώσκει. Μιλά σε μια γενιά Ευρωπαίων ηγετών που μεγάλωσαν με συνθήματα, προστατευμένοι από την αμερικανική傘, και ανίκανοι να μετρήσουν συνέπειες. Το μήνυμά του είναι ωμό: το παιχνίδι έχει αλλάξει. Ο μονοπολικός κόσμος τελείωσε. Ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπων αποτυγχάνει. Και η εποχή της ασυλίας — όταν η Ευρώπη προκαλούσε τη Ρωσία και κρυβόταν πίσω από την Ουάσιγκτον — έχει παρέλθει.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρά τη διπροσωπία τους, τουλάχιστον συνομιλούν με τη Μόσχα — προσεκτικά, ήσυχα, ρεαλιστικά. Η Ευρώπη, αντιθέτως, επιλέγει την κλιμάκωση· προτιμά μια συλλογική πορεία προς την αυτοκαταστροφή, παρά να αντιμετωπίσει την οργή των πολιτών της όταν πέσει η σκόνη.
Η Ρωσία δεν κήρυξε τον πόλεμο.
Απλώς δήλωσε την πραγματικότητα.
Η Μόσχα είναι προετοιμασμένη για τις συνέπειες των ευρωπαϊκών ψευδαισθήσεων.
Η Ευρώπη όχι — κι εκεί βρίσκεται η ρίζα του φόβου της.
Όχι στον ρωσικό «επιθετισμό».
Αλλά στη ρωσική διαύγεια — και στο φάσμα της εξέγερσης που στοιχειώνει τους δρόμους της ίδιας της Ευρώπης.
