Το εκκρεμές των Ελληνοτουρκικών σχέσεων (1922-2022)
Με τη διάλεξη για τις ελληνοτουρκικές σχέ- σεις (1922-2022) και καθώς η τοπική Ελλη- νική Κοινότητα εορτάζει την εκατονταε- τηρίδα από την ίδρυσή της στην Πέρθη το 2023, ξεκίνησε και η ιδρυτική διαδικασία του Αυστραλιανού Ινστιτούτου Μακεδονικών Σπουδών στην Πέρθη. Η εντυπωσιακή διά- λεξη δόθηκε από τον Καθηγητή Α.Μ. Τάμη στην κατάμεστη αίθουσα του Συλλόγου των Καστελοριζίων της Δυτικής Αυστραλίας.
Τη διάλεξη παρακολούθησαν ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας, Παύλος Άφκος, ο Πρόεδρος του Australian Hellenic Council, κ. Ευάγγελος Κακούλας, οι Πρόεδροι και αντι- πρόσωποι των Καστελοριζίων, Κυπρίων, του Ελληνικού Τμήματος του RSL, κ. Bill Ευαγγελι- νού, ακαδημαϊκοί, εκπαιδευτικοί, επιστήμονες, επιχειρηματίες, ανάμεσά τους ο δικηγόρος κ. Γεώργιος Γεωργίου, ο κ. Σταν Παλάσης και μέλη της ευρύτερης Ομογένειας.
Την εκδήλωση οργάνωσαν με μεράκι ο Πρόε- δρος του ΑΙΜΣ (ΔΑ) κ. Σάββας Παπασσάβας και η εκπαιδευτικός κ. Γαρυφαλιά Λαμπρο- πούλου, με τη συντονιστική ευθύνη και παρου- σίαση του εκπαιδευτικού, κ. Κώστα Δημητρι- άδη.
Την εκδήλωση άνοιξε ένα επιτελείο φοιτητών του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας και εκφωνήθηκε σύντομη ομιλία στην ελληνική της Προέδρου του Συλλόγου, Αθηνάς Παΐζη, φοιτήτριας της Κλασικής Ιστορίας, διατρανώ- νοντας την αφοσίωσή τους στον ελληνικό πο- λιτισμό και την ταυτότητά τους. Ακολούθησε ένα βίντεο για την Ελλάδα και τη διαχρονική της πορεία, καθώς κι ένα βίντεο του Γ. Ντα- λάρα στη Νέα Υόρκη το 1994, πέντε λεπτών.
Την ομήγυρη χαιρέτισαν ο Πρόεδρος της Ελλη- νικής Κοινότητας, κ. Π. Άφκος ο οποίος ανα- φέρθηκε στους εορτασμούς της Εκατονταετη- ρίδας της Κοινότητας και στον εθνικό ρόλο και αποστολή αλλά και στο τεράστιο συγγραφικό έργο του κ. Τάμη, και καλωσόρισε τους ακροα- τές. Ακολούθησε ο χαιρετισμός του Προέδρου των Καστελλοριζίων, κ. Δημητρίου Μαφίτη και η ενθουσιώδης σύντομη ομιλία του Φιλόλογου κ. Σάββα Παπασάββα, ο οποίος αναφέρθη- κε στη σημασία και στον ρόλο του ελληνικού πολιτισμού, στη διατήρηση της πολιτισμικής φυσιογνωμίας και ταυτότητας των μελών της Ομογένειας σε διαγενεολογικό επίπεδο.
Εντυπωσιακή και τεκμηριωμένη υπήρξε η ιδρυ- τική διάλεξη του ΑΙΜΣ (ΔΑ) από τον κ. Τάμη, πρόεδρο του Ινστιτούτου Μακεδονικών Σπου- δών Αυστραλίας, ο οποίος χρησιμοποιώντας αρχειακό υλικό και άλλες πρωτογενείς πηγές, ανέπτυξε την αμφίρροπη, ευαίσθητη και συχνά προβληματική σχέση των δύο ιστορικών λαών, Ελλήνων και Τούρκων.
Ο κ. Τάμης αναφέρθηκε αρχικά στα δύσκολα χρόνια της ελληνικής μειονότητας στην Κων- σταντινούπολη, στην Ίμβρο και την Τένεδο, στον απηνή διωγμό των Ελλήνων που άφησε η Συνθήκη της Λωζάνης στα χέρια των Τούρκων αδιάλλακτων και εθνικιστών, μίλησε για τη συ- στηματική εξόντωση του Ελληνικού στοιχείου, τις δηώσεις, τις εξορίες, τους εκτοπισμούς, το κλείσιμο των ελληνικών σχολείων, τις κατα- στροφές των ξωκκλησιών, την ερήμωση της υπαίθρου, τη στρατικοποίηση της Ίμβρου, την εγκατάσταση Τούρκων από την Ανατολία, την ελεύθερη και συστηματική μετεγκατάσταση στην Ίμβρο εγκληματιών και βαρυποινιτών με στόχο την τρομοκράτηση των κατοίκων.
Κατήγγειλε ο ομιλητής την παραγραφή και καταστρατήγηση των συνθηκών της Συνθήκης της Λωζάνης από τους Τούρκους, την κατάλυ- ση του αυτοδιοίκητου των νησιών, την εκλογή Ελλήνων ηγετών, προυχόντων και Δημάρχων, την προσάρτηση των νησιών στη Νομαρχία του Τσανάκ Καλέ, την αναγκαστική έξοδο και φυγή των Ιμβρίων και Τενεδίων στην Ελλάδα, στην Αφρική, Αμερική και Αυστραλία, την απα- γόρευση της χορήγησης διαβατηρίων και την αφαίρεση της τουρκικής ιθαγένειας, ώστε να μην μπορέσουν ποτέ να διεκδικήσουν τις πε- ριουσίες τους.
Στη συνέχεια ο ομιλητής αναφέρθηκε στην άλλη διάσταση των Ελληνο-τουρκικών σχέ- σεων. Μίλησε για τη χρυσή τριακονταετία φιλίας και ειλικρινούς συνεργασίας των δύο λαών, στην περίοδο 1930-1960. Με την προ- σέγγιση, το κοινό όραμα και την αμοιβαία φι- λία του Ελευθερίου Βενιζέλου με τον Κεμάλ Πασά, αρχίζει μια περίοδος αγαστών πολιτι- κών, στρατιωτικών, οικονομικών σχέσεων και γενικά διμερών σχέσεων. Στα τριάντα αυτά χρόνια, υπογράφηκαν διακρατικές συμφωνί- ες φιλίας και κοινής άμυνας, οργάνωσαν την Βαλκανική συμφωνία με την Ρουμανία και τη Σερβία, Ελλάδα και Τουρκία ανέπτυξαν κοινό και σε μορφή συνεταιρικής βάσης το εξαγωγι-
κό εμπόριο καπνού και σταφίδας, οργάνωσαν κοινή στρατιωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα και στη Τουρκία, Τούρκοι πρόσκοποι και τουρ- κικά μαχητικά αεροπλάνα πετούσαν μαζί με τα ελληνικά πάνω από την Αθήνα και τη Θεσσα- λονίκη στη διάρκεια των παρελάσεων την Ημέ- ρα της Εθνικής Παλιγγενεσίας (25η Μαρτίου) σε ένδειξη φιλίας των δύο λαών.
Επί σειρά ετών οι Τούρκοι Υπουργοί Εξωτερι- κών προσκαλούσαν την Ελλάδα να οργανωθεί και να συσταθεί κοινή Ελληνοτουρκική Ομο- σπονδία, κοινό σύστημα οικονομικό και εξωτε- ρικής πολιτικής, αλλά με κάθε κράτος-έθνος να διατηρεί την εθνική του φυσιογνωμία. Ο κ. Τάμης παρέπεμπε σε πρωτογενείς αρχειακές πηγές και έδινε συγκεκριμένες ημερομηνίες και τα ονόματα των πρωταγωνιστών καθώς και αποσπάσματα από τα πρακτικά των συνομιλι-
ών και των συμφωνιών. «Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις, δυστυχώς, είχαν μία δομική ασυμμε- τρία, πέρασαν από στάδια φιλίας αλλά και αμ- φισβήτησης, εκδηλώθηκαν με ποικίλες αντι- φάσεις, πισωγυρίσματα, πέρασαν συχνά από το βατό στο άβατο, από το θεμιτό στο αθέμιτο, από την ηθική στο εκτροχιασμό, από το προ- βλεπόμενο στο απρόβλεπτο» κατέληξε. «Η σε μορφή εκκρεμούς κινούμενες σχέσεις είχαν ως αφετηρία και εξάρτησή τους τους ηγέτες των δύο λαών και τις πολιτικές συγκυρίες της κάθε εποχής. Ωστόσο, κύρια και μόνιμη αιτία εμπλοκής και συμπλοκής υπήρξαν οι δια-φυ- λετικές σχέσεις τους στην Τουρκία και στην Κύπρο, η κατάσταση στην Κύπρο μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, αλλά και η άνοδος των δικτατόρων στην Τουρκία του Γκιουρσέλ του 1960, που συνέπεσε με την ανεξαρτησία του νησιού», συμπέρανε ο κ. Τάμης.
