Ο Νοέμβριος είναι ο μήνας της ‘Λευκής Κορδέλας’ αφιερωμένος στην ευαισθητοποίηση του κοινού για την ενδοοικογενειακή βία.
Η εκστρατεία παγκόσμια ξεκίνησε το 1999 με μια λευκή κορδέλα σαν σύμβολο αποτροπής βίας των γυναικών. Εδράζεται στις έμφυλες ανισότητες και συνεχίζει να παραμένει εν πολλοίς μη-παρατηρήσιμη και μη-αντιμετωπίσημη. Η εκστρατεία της Λευκλης Κορδέλας δημιουργήθηκε και υφίσταται για να αλλάξει αυτή την κατάσταση.
Ενδοοικογενειακή βία ονομάζεται η (με συνέπεια) βίαιη και κακοποιητική συμπεριφορά ενός ατόμου προς άλλο, μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, όπως στον γάμο ή, απλά, στη συμβίωση. Μπορεί, επίσης, να ονομαστεί και ενδόμυχη βία, όταν ένας σύζυγός, ή σύντροφος, είναι βίαιος προς την ενδόμυχη σχέση του, αυτό περιλαμβάνει τόσο τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις, όσο και τις ιδίου φύλου σχέσεις ή, ακόμα, και πρώην συντρόφους και συζύγους. Η ενδοοικογενειακή βία μπορεί, ωστόσο, να περιλαμβάνει και τη βίαιη συμπεριφορά εναντίον παιδιών ή γηραιότερων ατόμων. Η εν λόγω συμπεριφορά έχει πολλές μορφές βίας και κακοποίησης και μπορεί να διαπραχθεί σε σωματικό, λεκτικό και συναισθηματικό επίπεδο. Πολλές φορές περιλαμβάνει και οικονομικά, θρησκευτικά θέματα, καθώς και γονιμότητας. Η σεξουαλική μορφή, ωστόσο, είναι από τις πιο συνηθέστερες, η οποία περιλαμβάνει βίαιες και κακοποιητικές συμπεριφορές, όπως για παράδειγμα πνίξιμο και χειροδικία, μέχρι και ζημιά στα γεννητικά όργανα, καθώς επίσης και συζυγικό βιασμό. Σε κάποιες περιπτώσεις προκαλείται σωματική παραμόρφωση ή, ακόμα, και θάνατος. Οι ενδοοικογενειακοί φόνοι περιλαμβάνουν δολοφονίες σχετικά με την προίκα, ενώ μπορούν να γίνουν και για ζητήματα τιμής.
Παγκοσμίως, το κατά συντριπτική πλειοψηφία θύμα της ενδοοικογενειακής βίας είναι η γυναίκα, η οποία δέχεται πολλές μορφές βίας. Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει άμεση και σημαντική συσχέτιση μεταξύ του επιπέδου της ισότητας των δύο φύλων με τα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας. Η ενδοοικογενειακή βία είναι το έγκλημα που αποκρύπτεται περισσότερο από κάθε άλλο, σε όλο τον κόσμο, τόσο από τις γυναίκες όσο κι από τους άνδρες. Λόγω των κοινωνικών στιγματισμών σχετικά με την αρσενική θυματοποίηση, οι άνδρες αντιμετωπίζουν αυξημένη πιθανότητα να παραβλεφθούν από τους παρόχους περίθαλψης.
Η ενδοοικογενειακή βία συμβαίνει όταν το άτομο με τη βίαιη συμπεριφορά, πιστεύει ότι η κακοποίηση ή η βία, είναι δεκτή, δικαιολογημένη και απίθανο να γνωστοποιηθεί. Η συμπεριφορά αυτή μπορεί να δημιουργήσει ένα μοτίβο σχετικών συμπεριφορών στα παιδιά ή και σε άλλα μέλη της οικογένειας, τα οποία με τη σειρά τους, μπορεί να πιστεύουν ότι η βία είναι δεκτή και παραβλέψιμη. Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που άνθρωποι παραδέχτηκαν ότι είναι θύματα ή θύτες, αφού θεωρούν αυτές τις συμπεριφορές οικογενειακή υπόθεση, στην οποία χάθηκε ο έλεγχος.
Σε σχέσεις που υπάρχουν αυτές οι συμπεριφορές, οι σύντροφοι βρίσκονται σε έναν ατέρμονο κύκλο κακοποίησης και έντασης και οδηγούνται σε βίαιες πράξεις, μετά από μία περίοδο ηρεμίας και συμφιλίωσης. Τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας παγιδεύονται σε μία κατάσταση συνεχούς βίας, η οποία μπορεί να προέρχεται λόγω μοναξιάς, αδύναμου χαρακτήρα, κοινωνικές παραδοχές, έλλειψη βιώσιμου εισοδήματος, φόβου, ντροπής καθώς και προστασίας προς τα παιδιά της οικογένειας. Ως αποτέλεσμα της βίας είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις τα θύματα βιώνουν σωματικές ανικανότητες, χρόνια προβλήματα υγείας, ψυχικές ασθένειες, καθώς και μικρή ικανότητα στη δημιουργία κάποιας υγιούς κατοπινής σχέσης. Ενώ πολλά θύματα έχουν διαταραχές μετατραυματικού στρες. Τα παιδιά που έζησαν και μεγάλωσαν σε τέτοιο οικογενειακό περιβάλλον, πολλές φορές, αργότερα, έχουν ψυχολογικά προβλήματα, ή, ακόμα, κι από την παιδική ηλικία. Ενώ λόγω προτύπων οδηγούνται κι αυτά σε βίαιες συμπεριφορές, συνεχίζοντας έτσι την ενδοοικογενειακή βία, μόλις ενηλικιωθούν.
Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα περίπλοκο και διαχρονικό κοινωνικό φαινόμενο, αφού υπήρχε πάντα και συνεχίζει να απασχολεί. Ένας ολοκληρωμένος ορισμός αυτού του φαινομένου όπου ο όρος «ενδοοικογενειακή βία» συνίσταται σε «κάθε πράξη φυσικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής ή οικονομικής βίας, η οποία συμβαίνει εντός της οικογένειας ή οικογενειακής μονάδας, ή μεταξύ πρώην ή νυν συζύγων ή συντρόφων, ανεξάρτητα ή όχι του κατά πόσο ο δράστης μοιράζεται ή έχει μοιρασθεί την ίδια κατοικία με το θύμα καιπεριλαμβάνει μια σειρά, από διαφορετικής ποινικής βαρύτητας, εγκληματικές συμπεριφορές, τη λεκτική, σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική βία, τη μορφή βίας διά της παραμελήσεως, την έλλειψη φροντίδας, τη στέρηση ιατρικής περίθαλψης, ή εκπαίδευσης.»
Η σοβαρότερη μορφή ενδοοικογενειακής βίας, όμως, δεν εκδηλώνεται μόνο με εξωτερικά τραύματα. Τη σοβαρότερη έκφανση της την συναντάμε στα τραύματα της ψυχής, που ενώ δεν είναι εμφανή, καθίστανται βαθύτερα, μακρόχρονα και συχνά… ανεξίτηλα. Δυνατές φωνές, βρισιές, απειλές, προσβολές, συκοφαντικές δηλώσεις και απομόνωση αποτελούν μερικές μόνο όψεις της άσκησης ψυχολογικής βίας. «Οποιαδήποτε πράξη περιλαμβάνει περιορισμό, λεκτική προσβολή, εκφοβισμό ή οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά που μειώνει την αίσθηση του εαυτού, της αξιοπρέπειας, της αυτοαξίας και έχει ως στόχο να ελέγξει και να καθυποτάξει τον άλλον» αποτελεί ενδοοικογενειακή βία.
Μορφές ενδοοικογενειακής βίας δεν αποτελούν μόνο τα παραπάνω. Ακόμα, «σε περίπτωση διαζυγίου η βίαιη αποκοπή των ανηλίκων από το συγγενικό περιβάλλον του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια τους και η χρησιμοποίηση του κακοποιημένου παιδιού ως μάρτυρα», μπορούν να αποτελέσουν εκφάνσεις αυτού του φαινομένου.
Η ενδοοικογενειακή βία είναι φαινόμενο που υπερβαίνει οικονομικές, κοινωνικές, μορφωτικές διακρίσεις και απλώνεται σε πολλαπλές μορφές», Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας δεν διακρίνει τάξεις και κοινωνικά στρώματα, είναι αταξικό.
«Τα εν οίκω μη εν δήμω», έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, υποστηρίζοντας πως τα οικογενειακά θέματα δεν πρέπει να γίνονται δημόσια. Ισχύει, όμως, αυτό στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας; «Όταν μέσα σε μια οικογένεια υπάρχει οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης, δεν θα πρέπει να αποτελεί μυστικό ή ταμπού»
Αν η ενδοοικογενειακή βία εναντίον γυναικών και ανηλίκων αποτελεί θέμα ταμπού, τότε η κακοποίηση των ανδρών από τις συζύγους τους μπορεί να θεωρηθεί ως και ανέκδοτο. Η εξέταση του φαινομένου από αυτή τη σκοπιά σίγουρα δεν είναι συνήθης και έρχεται κόντρα στα στερεότυπα περί αδύνατου και δυνατού φύλου. Ωστόσο, υφίσταται. «Υπάρχουν περιπτώσεις που τα θύματα είναι καταγγελλόμενοι κακοποιημένοι άντρες από γυναίκες, οι οποίες χρησιμοποιούν κάθε μορφή βίας (λεκτική, ψυχολογική και φυσική), είτε για λόγους οικονομικούς, είτε για λόγους αντεκδίκησης.» Τέλος, τα κοινωνικά στερεότυπα του «ισχυρού» φύλου θα αποτρέψουν τον κακοποιημένο άνδρα από το να καταγγείλει το γεγονός, αναλογιζόμενος το σαρκασμό, τα πειράγματα και τη γελοιοποίηση που θα υποστεί. Είναι καιρός η κοινωνία μας να απαγκιστρωθεί από τα στερεότυπα όσον αφορά τα δύο φύλα και να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο τους με πιο ορθολογικά κριτήρια και λιγότερες υστερικές φωνές.
Η ΠΡΟΝΟΙΑ παρέχει υπηρεσίες στήριξης και προγράμματα μ΄σω Κοινωνικών λειτουργών, Συμβούλων και εκπαιδευτικών σε άτομα και οικογένειες που έχουν επηρεαστεί από διαμάχες και διαφορές (συγκρούσεις ζευγαριού, σχέσεις γονέων-παιδιών, χωρισμός/διαζύγιο, σχέσεις παππούδων με τα εγγόνια) ενδοοικογενειακή βία, κακοποίηση, κατάχρηση ουσιών, εθισμό στο τζόγο, προβλήματα ψυχικής υγείας, εκμετάλλευση ηλικιωμένων κ.α.
Η ΠΡΟΝΟΙΑ, μέσω της συνεργασίας με το δήμο Monash έχει διοργανώσει ημερίδα στο Κοινοτικό Κέντρο του Clayton στο 9-15 Cooke Street την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου στις 10.30 το πρωί με 12.00 το μεσημέρι. Θα γίνει παρουσίαση για την ενδοοικογενειακή βία με τη συμμετοχή της Αστυνομίας της Βικτώριας.
Είναι απαραίτητο να κλείσετε θέση τηλεφωνώντας στο 93889998 γιατί οι θέσεις είναι περιορισμένες.
Γράφει ο Αντώνης Μαγκλής Κοινωνικός Επιμορφωτής της Πρόνοιας
